Օրեր առաջ Ավետիք Իսահակյանի անվան կենտրոնական գրադարանում տեղի ունեցավ ռոստովահայ գրող, սպորտային բժիշկ Սարգիս Շիրինյանի «Չալթր՝ Դոնի հայերի մայրաքաղաք.Չալթրի բնակիչների պատմություններ» պատմվածքների ժողովածուի շնորհանդեսը:

Շնորհանդեսից հետո «Հայերն այսօրի» թղթակիցը զրուցել է Սարգիս Շիրինյանի հետ:

Սարգիս Շիրինյանը ծնվել է Դոնի Ռոստովի հայկական Չալթր գյուղում: Նրա նախնիներն ապրել են Զաքարյանների թագավորության ժամանակ՝ հազար ու մի եկեղեցիների մայրաքաղաք Անիում:

Սարգիս Շիրինյանի գրվածքներում արտացոլվում է նախնիների ապրած կյանքը, իր տոհմից տեսած ու մտապահած կյանքի ուշադրվագ դրվագները: Նա երբեք գրող դառնալու ցանկություն չի ունեցել և իրեն գրող չի համարում: Ինչպես վստահեցնում է Սարգիս Շիրինյանը, գրքերը գրել է ռուսախոս հայ երիտասարդներին իրենց սեփական պատմությանը ծանոթացնելու համար:

Սիրում է գրել ոչ միայն իր ընտանիքի անցած ճանապարհի, այլև արժանահիշատակ այլ մարդկանց և իրադարձությունների մասին: Նա երեք գրքերի հեղինակ է: Սկսել է գրել դեռևսՀայաստան տեղափոխվելուց առաջ:

 2011 թվականին հրատարակել է «Համաշխարհային պատմության 600 հայերը», 2014 թվականին՝ «Հայերը՝ որպես ազգ, օտար քաղաքակրթության ստեղծարար մասնիկ են համարվում. 1000 հայտնի հայերը համաշխարհային պատմության մեջ», իսկ 2016 թվականին՝ «Չալթր՝ Դոնի հայերի մայրաքաղաք» գրքերը:

Ի դեպ, «Հայերը՝ որպես ազգ, օտար քաղաքակրթության ստեղծարար մասնիկ են համարվում. 1000 հայտնի հայերը համաշխարհային պատմության մեջ» գրքի 50 օրինակ Սարգիս Շիրինյանն օրեր առաջ ՀՀ սփյուռքի նախարարության միջոցով ուղարկել է Լեռնային Ղարաբաղի սահամանամերձ  շրջաններում ծառայող զինվորներին:

Դեռևս փոքր հասակից մեծ սեր է ունեցել հայոց պատմության հանդեպ և հոգու խորքում միշտ Հայրենիք վերադառնալու հույս փայփայել: Գրողն առաջին անգամ Հայաստան 19 տարեկանում է եկել, որի հիմքում մի ազդեցիկ պատմություն է ընկած:

Դպրոցն ավարտելուց հետո ուսուցչուհին՝ Մագդա Հաջյանը, տեղեկացրել է, որ Երևանի պետական համալսարանն առանց քննություն հանձնելու երկու հայրենասեր երիտասարդների հրավիրում է սովորելու, որոնք ուսումնառությունից հետո պետք է դասավանդեին Չալթրի հայկական դպրոցում: Քանի որ Սարգիսը հայոց լեզվին  լավ էր տիրապետում, ուսուցչուհին առաջարկել է նրան նույնպես ուղարկել սովորելու: Սակայն հայրը չի համաձայնել՝ ֆինանսական խնդիրների և Հայաստանում ազգականներ չունենալու պատճառով:

«Չենթարկվեցի հորս ցանկությանը և ամեն գնով որոշեցի Հայաստան գնալ: Դոնի Ռոստովի Բժշկական ուսումնարանում սովորելու ժամանակ երկու տարի շարունակ արյան մշտական դոնոր եմ եղել, որպեսզի այդ միջոցով գումար հավաքելով՝ կարողանայի Հայաստանը տեսնելու գալ: Երբ ծնողներս իմացան այդ մասին, մայրս լաց եղավ և առաջին անգամ վիճեց հորս հետ: Ինձ այլևս ոչինչ չէր կարող հետ կանգնեցնել. տոմսն արդեն գնել էի: Հիշում եմ՝ գնացքից Արարատ լեռը տեսնելով՝ չկարողացա հուզմունքս թաքցնել»,-լուսավոր ժպիտով «Հայերն այսօրին»  պատմեց Սարգիս Շիրինյանը:

Հայաստանում գրողը մնացել է ընկերոջ՝ անվանի գեղանկարիչ Սեյրան Խաթլամաջյանի մոտ, որն օգնել է բացահայտելու հայրենի եզերքները: Սեյրան Խաթլամաջյանը նրան տարել է նաև Մարտիրոս Սարյանի հետ հանդիպման: Հայ մեծ նկարիչն իմանալով, որ տղան «արյան գնով է»  Հայաստան եկել, գրկել է նրան և լաց եղել:

Սակայն նա հարկադրված էր թողնել ամեն ինչ և բանակում ծառայելու համար Դոնի Ռոստով վերադառնալ: Ծառայելու տարիներին հոգում փոթորկվում էր Հայաստան վերադառնալու փափագը. բանակից նախապայմանով թողնում են նրան Հայաստան գալ՝  ընդունվելու համար Բժշկական համալսարան, սակայն քիմիայի քննությունը չի կարողանում հանձնել: Սարգիս Շիրինյանը մինչև հիմա հիշում է, թե որն է եղել պատճառը. քիմիական բանաձևերից մեկը՝ HClO-ը չիմանալն էր, ինչն էլ դասախոսի դժգոհությանն է արժանացել:

Դրանից հետո Սարգիսը վերադառնում է բանակային ծառայությունը շարունակելու, իսկ զորացրվելուց հետո ընդունվում է Ռոստովի բժշկական համալսարան, ապա տեղափոխվելով Մոսկվա՝ շարունակում է ուսումը և հմտանում  սպորտային բժշկի մասնագիտության մեջ:

 Սարգիս Շիրինյանը աշխատել է Սովետական միության սպորտային գլխավոր հավաքականներում՝ բիաթլոն (մարզիչներ՝ Ա. Տիխոնով, Գ. Ռամենսկի), գեղասահք (Տ.Տարասովա), նաև 1992 թվականին չորս ամսով Տոկիոյում աշխատել է բռնցքամարտիկների հետ, որտեղ ծանոթացել է աշխարհահռչակ դերասան Միկի Ռուրկիին:  Սպորտային բժիշկը 15 օր շարունակ պարապել է Միկի Ռուրկիի հետ՝ պատրաստելով նրան ելույթների:

2012 թվականին Սարգիս Շիրինյանը երազանքի հետքերով որոշում է Հայաստանում հաստատվել: Վաճառում է Մոսկվայի բնակարանը և Երևանում նոր բնակարան գնում:

Գրողի  մտքում միշտ Հայաստանին օգտակար լինելն է  և փորձում է հնարավորությունների սահամաններում նպաստել Հայրենիքի զարգացմանը:

Իր ջանքերի շնորհիվ ռուս կին և տղամարդ ընկերներից շատերին «հայացրել է». նրանց միշտ պատմել է հայ ժողովրդի կրած չարչարանքների, պատուհասած արհավիրքների և հերոսական պայքարի մասին: Արցախյան պատերազմի տարիներին այդ հայասեր ընկերների հետ նեցուկ են եղել հայրենակիցներին՝ հագուստի և նպարեղենի ծանրոցներ ուղարկելով Լեռնային Ղարաբաղ:

Զրույցի վերջում Սարգիս Շիրինյանն անդրադարձավ նաև Չալթրի հայ համայնքին. «Չալթրում, չնայած առկա դժվարություններին, հայերը շարունակում են պահպանել ազգային ոգին և հայկականությունը: Դպրոցներում հայ ուսուցիչները երեխաներին հայոց լեզու են դասավանդում, ինչպես նաև հայապահպանությանն ուղղված տարբեր ծրագրեր իրականացնում: Գործում է Հայկական պետական թատրոնը, երգի-պարի «Անի» խումբը, ինչպես նաև  Չալթրի Հայ Առաքելական Սուրբ Համբարձում եկեղեցին»:

Գևորգ Չիչյան