«Գրեթէ բոլոր մարդիկ ունին հոգեբանի կարիք»                                       

Մեր մօտ երբեմն կ’անտեսուի հոգեբանի աշխատանքի կարեւորութիւնը, յաճախ ալ ոչ թէ կ’անտեսուի,  այլ պարզապէս ազգային մտածելակերպի կարծրատիպը կը   խանգարէ զայն: Հոգեբանական աջակցութեան կարիք ունին գրեթէ  բոլորը` անկախ ազգային պատկանելութենէն,  սեռէն,  տարիքէն,  ապրելակերպէն:  Միայն անձնական,  նիւթական, հոգեկան վիճակը  չէ,  որ կրնայ պատճառ դառնալ ցնցումներու.  եթէ մարդը զգայուն է, աւելին` դիւրազգաց,  ապա առօրեայ կեանքին, աշխատանքին  հանդիպող  բազմաթիւ խոչընդոտները, անմարդկային վերաբերմունքը,  անձի իրաւական եւ բարոյական իրաւունքներու ոտնահարումը նոյնպէս  կրնան նպաստել  բազմաթիւ եւ բազմաբնոյթ լարուածութիւններու յառաջացման: Այս եւ նման այլ հարցերու շուրջ   «Հայերն այսօր»-ի խմբագրութեան մէջ  ծաւալեցաւ մեր զրոյցը  ՌԴ-ի  Մոսկուա քաղաքէն  ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւն այցելած հոգեբան  Զառա Յարութիւնեանի հետ,  որ  Արցախի ապրիլեան քառօրեայ պատերազմի  հետեւանքով ճնշումներ տարած ծնողներուն,  զինուորներուն ցուցաբերած է  հոգեբանական անվճար օգնութիւն :

–Տիկի՛ն  Յարութիւնեան,  կը խնդրեմ  պատմէք Ձեր անցած ճանապարհներուն եւ Ձեր  մասնագիտական  ձեռքբերումներուն մասին:

-Ես ծնած ու մեծցած եմ  Երեւանի մէջ,  1993-ին տեղափոխուած եմ Մոսկուա,  ուր այժմ կ’աշխատիմ դպրոցի մէջ` որպէս հոգեբան:  Իմ առաջին մասնագիտութիւնս ընկերաբանութիւնն է,  որմէ յետոյ մասնագիտացած եմ հոգեբանութեան մէջ:  եւ՛ դժուար է իմ աշխատանքս,  եւ՛ այնչափ պարտաւորեցնող ու հետաքրքիր: Մոսկուայի մէջ կայ հոգեբանական կեդրոն,  ուր ես ունիմ իմ մասնաւոր  վարձակալած աշխատասենեակը,  ուր կ’ընդունեմ այցելուները,  սակայն յաճախ կ’աշխատիմ տեսակապով, հեռախօսով:  Այցելուները հիմնականին մէջ տարբեր ազգերէ են, առաւելապէս`  30-է 50 տարեկան կանայք կը  դիմեն:  Իմ մասնագիտութեան պահանջարկը շատ է.  այսօր Երկիր մոլորակը  բազմաթիւ թէժ հակամարտութիւններու խառնարան  դարձած է,  ատոր զուգահեռ` աշխարհագրական տարբեր տարածքներու մէջ  իրար կը յաջորդեն բնական բազմապիսի աղէտներ` ջրհեղեղներ,  փոթորիկներ,  հրդեհներ,  օդային եւ ցամաքային փոխադրամիջոցներու մեծ ու փոքր վթարներ,  ալ չեմ խօսիր ահաբեկչութեան` օրէ օր ահագնացնող վտանգին մասին: Այսինքն`  ոչ միայն անհատները,  այլեւ ողջ Երկիր մոլորակը  ցնցման մէջ է: Հոգեբանական լարուածութիւն  կ’առաջանայ, երբ մարդը  իր հայրենիքէն օտար ափեր կը մեկնի, կը յայտնուի  նոր  միջավայրի մէջ: Այդ մարդիկ,  անշուշտ,  կ’ունենան հոգեբանի կարիք,  սակայն  ճիշդ կ’ըլլար, որ  մինչ  իրենց  հայրենիքէն մեկնիլը դիմէին հոգեբանի օգնութեան, այդ ժամանակ հնարաւոր է, որ մարդը չհեռանար իր երկրէն:

–Տիկի՛ն Յարութիւնեան,  ձեր կարծիքով հոգեբանը բժի՞շկ է:

-Այո՛, անշուշտ:  եթէ հոգեբանը կը բուժէ,  մարդուն կը հանէ ծանր վիճակէ, ի հարկէ,  բժի՛շկ է:

–Շա՞տ մեծ է տարբերութիւնը հոգեբանի եւ հոգեբոյժի միջեւ:

-Ո՛չ,  աննշան Է  անոնց միջեւ եղած սահմանը. կայ մէկ տարբերութիւն` հոգեբոյժը դեղամիջոցներ կը նշանակէ, հոգեբանը` ոչ.  հոգեբանը կը բժշկէ խորհուրդներով, խօսքով,  իրավիճակներու  ճիշդ վերլուծութեամբ եւ  ատոնք կը գնահատէ  ըստ կարեւորութեան ու ծանրութեան:  Հոգեբանին ծանր բեռ  բաժին կ’իյնայ` այցելուին հանել այդ վիճակէն,  որպէսզի ան չհասնի ծայրայեղ ծանր վիճակի եւ հոգեբոյժի կարիք ունենայ:

–Ըստ Ձեզի  մայրը կամ ուսուցիչը կրնա՞յ փոխարինել հոգեբանին:

-Դժուա՛ր է ըսել.  եթէ ծանր դէպք է,  ապա պէտք է անպայման դիմել հոգեբանի: Ըսեմ,  որ շատ յաճախ հէ՛նց ծնողին  պէտք է հանել հոգեբանական ծանր լարուածութենէ,  նոր անցնիլ երեխային…յատկապէս դեռահասութեան տարիքի՛ն  ի յայտ կու գան շատ խնդիրներ,  ծնողներու ու երեխաներու միջեւ կ’ըլլան  վէճեր,  տարաձայնութիւններ,  եւ շատ յաճախ ատոնք կը լուծուին միայն հոգեբանի օգնութեամբ, միջամտութեամբ:

–Իսկ ուսուցիչը՞…

-Ես իմ կեանքիս մէջ շատ լաւ , Աստուծմէ տրուած ուսուցիչ չեմ  տեսած:  Ես եղած եմ Լիւտմիլա Յարութիւնեանի ասպիրանտը,  եւ միայն ան է,  որ ինծի համար հրաշալի դասախօսի,  ղեկավարի կատարելատիպ է:  Միայն Աստուծմէ տրուած ուսուցիչները կրնան  փոխարինել հոգեբանին,  սակայն,  ցաւօք սրտի, անոնց թիւը շատ քիչ է:

–Անդրադառնանք  Մոսկուայի հայկական համայնքին մէջ ծաւալած Ձեր մասնագիտական գործունէութեան.  յաճա՞խ  Ձեզի կը  դիմեն մեր հայրենակիցները:

-Երբ կը դիմեն,  կը կանչեն,  ես անպայման կ’երթամ: Համայնքը ունի կիրակնօրեայ դպրոց, ուր ես սիրով կ’երթամ: Մեր համայնքը շատ կազմակերպուած  մեծ ընտանիք մըն է եւ ամուր թելերով  կապուած Հայրենիքին.  մենք  միշտ մեր  համայնքին կողքին եւ Հայրենիքի կողքին ենք անոր դժուար պահերուն:  Ապրիլին  ծաւալուած պատերազմական գործողութիւններուն  ընթացքին զոհուած,  վիրաւոր զինուորներու ընտանիքներուն,  Արցախին  ցուցաբերուող  օգնութեան իր բաժինը ունեցաւ նաեւ  մեր համայնքը.  ատիկա իւրաքանչիւրիս պարտքն էր,  որովհետեւ այդ տղաները պահեցին, պաշտպանեցին մեր Հայրենիքի սահմանները:  Մեր ըրածը չնչին բան է անոնց թափուած արեան դիմաց:

–Խօսինք Ձեր բարեգործական աշխատանքներուն մասին:

-Բարեգործութիւն ըսուածը իմ կողմէս հոգեբանական անվճար ծառայութիւններն են անվճարունակ մարդոց եւ առաջին հերթին` պատերազմի հետեւանքով որդեկորոյս մայրերուն: Հիմա անոնք արդէն ալ չեն դիմեր ինծի,  սակայն հարկ եղած պարագային ես պատրաստ եմ  անշահախնդրօրէն օգնելու:  Տա՛յ Աստուած,  որ մարդիկ ատոր կարիքը չունենան:

–Կը վերապատրաստուի՞ք Ձեր մասնագիտութեամբ:

-Մենք անընդհատ կը սորվինք,  մենք որեւէ բաղադրատոմս չունինք,  պարզապէս կը  լսենք նշանաւոր հոգեբաններու դասախօսութիւնները:  Կը սորվինք ողջ կեանքին ընթացքին, կը սորվինք հէ՛նց մեր գործնական աշխատանքին ընթացքին:

–Տիկի՛ն   Յարութիւնեան,  հոգեբանութեան,  մանկավարժութեան բնագաւառին մէջ ո՞վ  եղած է Ձեր ուսուցիչը:

-Եանուշ Կորչակը:  ազգութեամբ լեհ այդ  մեծ մարդը կ’աշխատէր հրէական մանկատան մէջ:  Մեծ հայրենականի տարիներն էին,  գերմանացիները   մանկատան հրեայ երեխաներուն  կու գան տանելու կազախցիկներ,  իսկ Կորչակին,  որ հրեայ չէր, կ’ըսեն,  որ հեռանայ,  սակայն  ան չի հեռանար երեխաներէն եւ կը միանայ անոնց խումբին: Այդպիսի հեղինակաւոր մասնագէտ եղած է նաեւ Վիքթոր ֆրանքլը,  որ ինծի համար նոյնպէս մեծութիւն է.  Ան եւս Մեծ հայրենականի ժամանակ կազախցիկի մէջ  եղած է եւ ձեւով մը փրկուած:  Հոգեբանը,  մանկավարժը իւրայատուկ նուիրեալ պէտք է ըլլայ .  չէ՞  որ ան գործ ունի մարդկային կեանքի, հոգիի հետ:

–Չէ՞ք ուզեր  Հայրենիք վերադառնալ:

-20  տարի դուրսն եմ,  բայց 20 տարի շարունակ կ’ուզեմ վերադառնալ հայրենիք. երկար է վերադարձի ընթացքը, սակայն  կարեւորն այն է,  որ  օր մը վերադարձը երազանքէն իրականութիւն դառնայ. Կը կարծեմ` հեռու չէ այդ օրը:

–Շնորհակալութիւ՛ն  հետաքրքիր զրոյցի համար,  կը մաղթեմ   համբերութիւն եւ երբեք  չվերջակէտուող սէր ու նուիրում  Ձեր աշխատանքին:

Կարինէ Աւագեան