Հայաստանը, հայիրականութիւնը` իր քաղաքական, սոցիալական, մշակութային չափումներով բազմակողմ ներկայացնելու մեր առաքելութիւնը կիսատ կը լինէր, եթէ չփորձէինք այդ ամէնը ներկայացնել նաեւ պաշտօնական անձանց տեսանկիւնից:

Մենք սկսում ենք նոր խորագիր, որտեղ պաշտօնատար անձանց հետ մեր զրոյցները լինելու են որքան պաշտօնական, նոյնքան էլ` ոչ պաշտօնական: «Ժամ»-ին բնորոշ անկաշկանդ ու անմիջական ոճով փորձելու ենք խօսել ոչ միայն իրենց ոլորտի խնդիրների, Հայաստանի հեռանկարների, այլ նաեւ անձնականի մասին:

Խորագրի առաջին հիւրը ՀՀ սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեանն է:

Զրուցեց Աննա Գիվարգիզեանը:

 — Խորհրդային Միութեան տարիներին դպրոցում պարտադիր շարադրութիւն էին գրում«Ի՞նչ եմ երազում դառնալ» թեմայով, հետաքրքիր է, ի՞նչ էք գրել  այդ շարադրութեան մէջ:

— Վեցերորդ դասարանում էի, երբ հայրս ասաց. «Աղջիկս մաթեմատիկոս պիտի դառնայ»: Դա կարծես կեանքի ծրագիր դարձաւ. նման թեմայով բոլոր շարադրութիւններում գրում էի` մաթեմատիկոս եմ դառնալու: Մայրս երազում էր, որ բժշկուհի դառնամ, բայց ես արիւնից վախենում եմ, մարդկային ցաւերն ինձ ցաւ են պատճառում: Ես միայն արտաքուստ եմ շատ խիստ, իրականում հոգով նրբազգաց եմ: Իսկ մարդկային, ընկերական յարաբերութիւններում փոքր երեխայի եմ նման. մի տեսակ անպաշտպան եմ դառնում, ուզում եմ, որ ուրիշներն ինձ ղեկավարեն: Այդպէս էլ բժշկութիւնը չընտրեցի:

 — Ձեր մօր երազանքը, կարծեմ, ձեր քոյրը կատարեց:

— Այո՛, քոյրս բժշկական հաստատութիւն է ղեկավարում: Նա մենեջեր է եւ փայլուն է կատարում իր գործը: Իմ առաջին մասնագիտութիւնը կիրառական մաթեմատիկան է (այն մեր երկրում նոր գիտութիւն էր 70-ականների սկզբին): Ի դէպ, Խորհրդային Միութիւնում կիբեռնետիկան համարւում էր «կեղծ գիտութիւն» եւ մերժւում էր, եւ միայն անցեալ դարի 60-ականներին այն վերջնականապէս ընդունուեց: Իսկ 70-ականների սկզբին Հայաստանում Սերգեյ Մերգելեանի գլխաւորութեամբ հիմնուած գիտահետազօտական ինստիտուտում ստեղծուեցին առաջին հաշուիչ մեքենաները` Նաիրի, Հրազդան, Արաքս… Այս ամէնն անչափ հետաքրքիր էր մաթեմատիկայով հետաքրքրուող ինձ նման երիտասարդի համար, ուստի ես ընտրեցի ոչ թէ դասական մաթեմատիկան, այլ կիրառականը:

— Երբեւէ  չէ՞ք  փոշմանել:

— Երբե՛ք: Ես շատ ուրախ եմ, որ մաթեմատիկան ընտրեցի, մաթեմատիկական մտածողութիւնն ինձ շատ է օգնում: Մի դէպք պատմեմ: Երբ ընդունուեցի համալսարան, մի օր մայրիկիս հետ փողոցում դպրոցիս տնօրէնին հանդիպեցինք, որը նաեւ իմ մաթեմատիկայի ուսուցիչն էր եղել: Երբ նա իմացաւ, որ ընդունուել եմ կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ, հակառակ ակնկալիքիս, թէ կ’ուրախանայ, ասաց. «Միթէ՞ կարելի էր այս երեխային մաթեմատիկայի ֆակուլտետ տանել»: Ես վիրաւորուեցի, որ ուսուցիչս դէմ էր իմ ընտրութեանը: Անցան տարիներ: Տնօրէն-ուսուցչիս հանդէպ յարգանքի հետ նաեւ ցաւը պահեցի սրտումս: Երբ արդէն Հայաստանի կոմերիտմիութեան Կենտկոմի առաջին քարտուղարն էի, նա մի օր եկաւ ինձ մօտ: Երբ նստեցինք դէմ-դիմաց, ասաց. «Աղջի՛կս, եկել եմ, որ ասեմ` վերջապէս գտար քո տեղը… Մաթեմատիկան քեզ համար «նեղ» էր… դու պէտք է հասարակական դէմք դառնայիր»: Ես ապշեցի. մարդը չէր մոռացել մեր հանդիպումը, երեւի հասկացել էր, որ հոգիս խոցուել է: Յուզուել էի շատ, նաեւ հասկացայ, թէ ինչ է նշանակում լինել իսկական մանկավարժ` հետեւողական սեփական սկզբունքներում եւ կանխատեսումներում: Ահա այսպէս, մաթեմատիկայից անցում կատարեցի քաղաքական ոլորտ: Հասարակական-քաղաքական գործունէութիւնը ինձ հեռացրեց մաթեմատիկայի դասախօսի իմ սիրած աշխատանքից:

– Ասացիք, որ մաթեմատիկան Ձեր առաջին մասնագիտութիւնն է, իսկ միւսները՞:

– Կոմերիտմիութեան կենտկոմումաշխատած տարիներին սովորել եմ Մոսկուայի հասարակական գիտութիւնների ակադեմիայում (1986–1989թթ.): Խորհրդային միութիւնում քաղաքական բարձր պաշտօն զբաղեցնողը պէտք է անպայման նաեւ քաղաքական կրթութիւն ստանար:

Հայաստանի անկախացումից յետոյ,լինելով Պառլամենտի ամէնայ երիտասարդ անդամներից մէկը, ակտիւօրէն ներգրաւուեցի օրէնսդրական աշխատանքների կատարման մէջ: Չնայած Խորհրդային տարիներին էլ պատգամաւոր եմ եղել, սակայն այն ժամանակ օրէնք ընդունելիս աւելի շատ «թարգմանիչ» էինք, քան օրէնսդիր: Օրէնքները թարգմանւումէին ռուսերէնից, կրճատւում էր այն ամէնը,ինչը բնորոշ չէր Հայաստանին, եւ մենք առանց քննարկելու քուէարկում էինք: Բոլոր օրէնքներն ընդունւում էին միաձայն: Նոր պայմաններում պէտք էր պետութեան օրէնսդրական հիմքեր ստեղծել, պէտք էր պետական ինստիտուտների կայացման իրաւական օրէնքներ ընդունել:Իսկ դրա համար նաեւ իրաւական գիտելիք էր անհրաժեշտ: Եւ ես, առանց երկմտելու,ընդունուեցի եւ 1994 թ. աւարտեցի ԵՊՀ իրաւագիտութեան ֆակուլտետը: Այնուհետեւ պաշտպանեցի թեկնածուական, իսկ 2006-ին` նաեւ դոկտորական թեզ` նուիրուած ՀՀ պառլամենտին եւ պառլամենտարիզմին: Սէրը կրթութեան եւ գիտութեան նկատմամբ մեր մէջ ներարկել են ծնողներս մանուկ հասակում:Ուրախ եմ, որ նման կրթութիւն եմ ստացել:

Պետական կառավարման մէջ աշխատելու համար իրաւաբանական գիտելիքներ են պէտք, իսկ արդիւնաւէտ կառավարելու համար` ֆորմալ մտածողութիւն:Տարիների ընթացքում նաեւ աշխատանքի մէջ եմ սովորում: Մարդ պէտք է ամէն օր սովորի: Սա է իմ քաղաքական եւ կրթական կրեդոն:

 — Եթէ չեմ սխալւում, պետական աշխատանքին զուգահեռ, նաեւ դասաւանդում էք:

— Այո՛, դասաւանդում եմ Երեւանի կառավարման ակադեմիայում, իսկ շաբաթ եւ կիրակի օրերին` Գաւառի պետական համալսարանում, որը, ինչպէս ընդունուած է ասել, «ցուրտ ու մութ տարիներին»`1993 թ., հայրս է հիմնադրել: Պառամենտի եւ պառլամենտարիզմի մասին իմ մենագրութիւնը նաեւ ուսումնական ձեռնարկ է դարձել ուսանողների համար:

 — Չէ՞ք յոգնում:

— Ես հանգստանում եմ ուսանողների հետ: Լսարանն իմ ամենասիրած վայրն է: «անբաւարար» երբեք չեմ նշանակում,դա հօրիցս եմ սովորել… բայց ի պատիւ ուսանողներիս` պէտք է ասեմ, որ միշտ «գերազանց» կամ «լաւ» են ստանում:

— Ինչպէ՞ս էք վերաբերւում քննադատութեանը: Մամուլում այսօր յաճախ ենք հանդիպում յօդուածների, որտեղ քննադատում են նախարարութեան աշխատանքը:

— Նայած ինչ քննադատութիւն:Գործնական, կառուցողական քննադատութիւնն օգնում է: Բայց պէտք է նաեւ գնահատել արուածը: Երբեմն ասում են` նախարարութիւնը «մուրացկանութիւն» է անում: Ին՞չ վատ բան կայ նրանում, երբ ասում եմ` ու՞ր են մանթաշովներն ու լազարեւները, դրսում ապրող եւ աշխատող հայ մեծահարուստները,թող գան, ներդրում կատարեն եւ աշխատեն հայրենիքում: Վա՞տ բան եմ ասում… Կամ առաջարկում ենք` «2–3 տարին մէկ ձեր հանգիստն անցկացրէք Հայաստանում»: Եթէ հայ ես ու ընդամէնն այստեղ հանգստանալով կարող ես օգտակար լինել հայրենիքին,ինչու՞ չանել: Որոշ լրագրողներ այս անչափ կարեւոր հարցադրումները գլխիվայր շուռ են տալիս եւ աղմուկ բարձրացնում: Դրանք ինձ ընդհանրապէս չեն մտահոգում, քանի որ գիտեմ` դրանց հետեւում չարամիտ մարդիկ են կանգնած, եւ հիմնականում մտացածին են:

— Այնպիսի տպաւորութիւն է այս օրերին, որ ամէն բան աշխատում էք ինքներդ անել,նոյնիսկ մի շարք հանդիպումների, որ կարող էիք ներկայ չգտնուել, անպայման մասնակցում էք: չէ՞ք վստահում Ձեր ենթականերին:

— Վստահութեան հարցը չէ, ես ինձ պատասխանատու եմ զգում ամէն բանի համար: Աստուած մի արասցէ` ինչ-որ բան այնպէս չլինի: Ես յետոյ երկար աշխատում եմ շտկել սխալը, հասկանալ պատճառը, որպէսզի այն նորից չկրկնուի: Իմ գործընկերներն էլ ինձ հետ աշխատում են: Սիրում եմ որակեալ գործը:

 — Որո՞նք էին Լրագրողների համահայկական 8-րդ համաժողովի արդիւնքները:

— Նախ ուրախութեամբ պէտք է արձանագրել, որ այս հարթակը, որն ամենաըմբոստ, ամենազօր, ամենասուր մարդկանցից է բաղկացած, կայացել է:Ութերորդ անգամ հաւաքուել եւ այսքան խանդավառութեամբ քննարկել ոլորտին վերաբերող հարցեր, արդէն արդիւնք է:

Երկրորդ` լրագրողները հաստատում են մնայուն կապեր, ինչի արդիւնքում տեղեկատուութեանփոխանակման հայկական հսկայածաւալ ցանց է առաջացել:

Էական եմ համարում, որ այս համաժողովի ընթացքում ճշտուել են այն առաջնահերթ թեմաները, որոնց առաջիկայում պէտք է անդրադարձ կատարեն հայկական բոլոր ԶԼՄ-ը: Համաժողովին առանձնակի շուք հաղորդեց Արցախ այցելութիւնը, լրագրողների հանդիպումը սահմանին կանգնած մեր քաջ զինուորների հետ:

Կարեւոր ձեռքբերում էր միասնաբար «Դու ի՛նչ ես անում Արցախի համար» շարժում սկսելը, որը մեծ թափ է ստացել սփիւռքեան համայնքներում: Պատահական չէ, որ, այդ շարժումից ոգեւորուած, մենք 2017-ը յայտարարեցինք Արցախի տարի: Ակնկալում ենք իւրաքանչիւր հայից անմիջական ներդրում ունենալ Արցախի զարգացման եւ առաջընթացի գործում:

 — Ո՞ր երկրում է առաջինը ստեղծուել սփիւռքի նախարարութիւն:

— Ի հարկէ` Իսրայէլում: Նրանք սփիւռքի հարցերով զբաղուող երկու նախարարութիւն եւ մէկ գործակալութիւն ունեն: Մեր եւ հրէական սփիւռքը իրարից տարբերւում են նրանով, որ մեր սփիւռքն ու մեր երկիրը գրեթէ միաժամանակ, զուգահեռեն ձեւաւորուել, իսկ հրէական սփիւռքն ինքնէ ծնել իր պետութիւնը: Չմոռանանք, ի հարկէ,որ Իրանում, Եւրոպայում հայկական սփիւռքը դարեր առաջ է ստեղծուել: Օրինակ, 1604 թուականին Շահ Աբասը 300 հազար հայի դաժանաբար տեղահան արեց ու տարաւնոր Ջուղա: Սպահանում այսօր գործում է մեր ամենակազմակերպուած համայնքներից մէկը, իսկ մեր Ամենափրկիչ եկեղեցին,որը 350 տարեկան է, ես կը դասէի աշխարհի հրաշալիքների շարքին:

 — Աշխարհում շա՞տ կան պետութիւններ, որ ունեն Սփիւռքի նախարարութիւն:

— 26 տարբեր երկրներում գործում են Սփիւռքի նախարարութիւններ, 60-ից աւելիում` գերատեսչութիւններ, որոնք զբաղւում են սփիւռքի հարցերով: Ընդունուած է ասել, որ այսօր աշխարհը «սփիւռքանում» է,նոյնիսկ սկսել են խօսել ոչ թէ պետութիւնների,այլ սփիւռքների մասին:

Սփիւռքի նախարարութիւն կայ Խորուաթիայում, Ռումինիայում, Ֆրանսիայում…երբ մեր նախարարութիւնն արդէն վերջնականապէս ձեւաւորուել էր, ես իմ գործընկերներին հրաւիրեցի Հայաստան:«Սփիւռքի հեռանկարները գլոբալացուող աշխարհում» խորագրով մեր կազմակերպած միջազգային համաժողովին մասնակցեցին18 երկրի ներկայացուցիչներ: Արդիւնքում ընդունուեց երեւանեան յայտարարութիւնը,որտեղ առաջարկւում էր ՄԱԿ-ին կից ստեղծել աշխատանքային խումբ` սփիւռքի խնդիրներին իրաւական հիմնաւորումներ տալու եւ սփիւռքի մասին համատեղ հռչակագիր կամ կոնուենցիա ընդունելու համար:

– Որպէս Սփիւռքի նախարար` այս բոլոր տարիների Ձեր ձեռքբերումների եւ բացթողումների մասին խօսենք: ինչո՞վ էք հպարտանում եւ ինչի՞ համար էք ափսոսում:

— Հայաստանում գործող բոլոր նախարարութիւնները գրեթէ 100 տարեկան են, իսկ մենք ընդամէնը ութ տարի է, որգործում ենք: Կրթութեան նախարարը փոխւում է, փոխւում է մօտեցումը, բայց դպրոցներն ու համալսարանները մնում են: Մշակոյթի նախարարը փոխւում է, բայց թատրոնները,կինոթատրոնները, գրադարանները մնում են: Մօտեցումներն են փոխւում: Իսկ այս նախարարութիւնը մենք զրոյից ստեղծեցինք:Կառոյց ստեղծելու համար երեք հիմնական բաղադրիչ է պէտք` ֆինանսներ, կադրեր եւ վստահութիւն: Սկսուել էր համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը, եւ ֆինանսները շատ քիչ էին, սփիւռքը իմացող,սփիւռքի հիմնախնդիրները հասկացող պատրաստուած կադրեր նոյնպէս չկային:

Բացակայում էր Հայաստանի նկատմամբ սփիւռքի վստահութիւնը, քանի որ հրապարակի վրայ էր հայ-թուրքական արձանագրութիւնների հարցը, որի պատճառով աշխարհասփիւռ հայութիւնն ըբոստացել էր: Այս երեք «ոչ»-երի պայմաններում, այնուամենայնիւ,ստեղծուեց մեր նախարարութիւնը: Հպարտ եմ, որ մեր թիմով կարողացանք այնպէս աշխատել, որ նախարարութեան նկատմամբ վստահութիւնն աւելացաւ: Այսօր արդէն 6 համահայկական կազմակերպութիւնների հետ համատեղ ծրագրեր իրականացնելու համար համաձայնագրեր, յուշագրեր ենք ստորագրել,91 մասնագիտական համաժողովներ ենք կազմակերպել, որոնց մասնակցելու համար120 հազարից աւելի մարդ է եկել Հայաստան:Մեր հայրենակիցները ծանօթացել են տեղի մասնագէտների հետ, իրենց գիտելիքները, փորձը ի շահ Հայաստանին օգտագործելու ծրագրեր առաջարկել: Մեր նպատակը Հայաստան գումարներ բերելը չէ, դա «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամն է անում, մենք գիտելիքներ, կապեր, հնարաւորութիւններ ենք«բերում», որոնք կարող են նպաստել Հայաստանի հզօրացմանն ու զարգացմանը:

Երբեմն, գործին լիարժէք տեղեակ չլինելով, մեզ անհիմն քննադատում են սիրիահայերի հետ տարուող աշխատանքների հարցում: ՄԱԿ-ի գլխաւոր ասամբլէայում Հայաստանի կառավարութեան աշխատանքն այս ուղղութեամբ բերուեց որպէս լաւագոյն օրինակ: Դա նաեւ մեր նախարարութեան ձեռքբերումն է, քանի որ սիրիահայերի հարցերը ՀՀ Նախագահի յանձնարարութեամբ Հայաստանում համակարգում է մեր նախարարութիւնը:

Մենք աշխատում ենք ոչ մի գործ կիսատ չթողնել, մարդկանց տուած խոստումներն անպայման կատարել, այլապէս Սփիւռքը մեզ չի վստահի:

— դժուա՞ր է աշխատել սփիւռքահայերի հետ:

— Մեր ամենամեծ դժուարութիւնը, ի տարբերութիւն միւս նախարարութիւնների,այն է, որ կառոյցները, ում հետ աշխատում ենք,անկախ են եւ տարբեր երկրներում են գործում:Ես ո՛չ հրամայել կարող եմ, ո՛չ յանձնարարել,ո՛չ պահանջել, ո՛չ էլ վերահսկել: Միակ տարբերակն է` բանակցել, երկխօսութիւն վարել, բացատրել, համոզել, խնդրել, սպասել,նամակ գրել… Կը պատասխանէք` լաւ, չէք պատասխանի՞, ոչինչ չեմ կարող անել: Լինումէ` ամիսներով սպասում ենք X կամ Y կ’առոյցի ղեկավարի պատասխանին, որը յետոյ ասում է` գիտէ՞ք, Մայամիում էի, չհասցրեցի պատասխանել, կամ` չբացեցի համակարգիչս,կամ` չտեսայ: Ին՞չ կարող ենք անել: Ես միայն մեր աշխատակազմին կարող եմ յանձնարարել,պահանջել: Միւս նախարարները հրաման են ստորագրում, որը պէտք է կատարի ողջ համակարգը, եւ յետոյ ստուգում: Մեր կառոյցում այդպէս հնարաւոր չէ:-

– Եւ կառոյցները, ում հետ աշխատում էք, սփռուած են աշխարհով մէկ:

— Այո՛, 118 երկրում: Մենք նաեւ մասնագէտների խնդիր ունենք: Մեր առաջարկով Երեւանի պետական համալսարանում ստեղծուել է Սփիւռքագիտութեան ամբիոն,որը մասնագէտներ է պատրաստում: Մասնագէտների գործիմացութիւնը շատ կարեւոր է: Սփիւռքից էլ մարդիկ հրաւիրեցինք,որ օգնեն, բայց այստեղ էլ այլ խնդիրներ ի յայտ եկան: Շատ կարեւոր է մարդկանց եւ կառոյցների հետ յարաբերութիւններ կառուցելը, ճիշդ կարգախօս գտնելը, որը մարդու սրտին մօտ լինի ու ոգեւորի: Օրինակ` «Դու ի՞նչ ես անում Արցախի համար» կարգախօսով նոր շարժումը բոլորի համար սրտամօտ է: Կարծում ենք, որ ամէն հայ պէտք է մտածի Արցախի մասին եւ հարց տայ ինքն իրեն, թէ ինչ է արել նրա համար: Արցախը մեր գոյութեան եւ լինելիութեան դարպասն է: Արցախը մեր խիղճն է, ոգին եւ հպարտութիւնը, մենք պէտք է ամէն ինչ անենք Արցախի միջազգային ճանաչման հարցն առաջ տանելու եւ, ի հարկէ, տնտեսական,պաշտպանական եւ մշակութային առումով առաւել հզօրացնելու համար: Տեսէ՛ք, թէ այդ հողն ի՜նչ հզօր մշակութային դէմքեր է ծնում:Եւ ինչպէ՞ս կարելի է հայրենիքի այդ կտորին չսիրահարուել, ազգովի չսիրել ու չպաշտպանել:

Այդ առումով շատ անելիքներ ունեն նաեւ լրագրողները: Դուք պէտք է ամէն երիտասարդի ներշնչէք Հայաստանով ապրելու գաղափարը: Այո՛, Հայաստանում կան անօրինութիւններ,սխալներ եւ անարդարութիւններ, բայց ո՞ր երկրում դրանք չկան: Դա ոչ թէ մատիփաթաթան է պէտք դարձնել, այլ մեր առաջընթացով, մեր լաւով հպարտանալու զօրավիգ լինել բարեփոխումներին,միասնաբար պայքարել սխալները վերացնելու համար: Եթէ դրսում ապրող հայը հպարտ չլինի իր հայ լինելով, ինչպէ՞ս պէտք է պատասխանատուութիւն զգայ Հայաստանի առջեւ: Ի վերջոյ, Հայաստանն է հային օտար ափերում հայ պահող հիմնական ամրոցը եւ հայի գոյութեան թթուածինը:

— Հիմա կտրուկ շրջադարձ կատարենք: Մանկութեան Ձեր ամենավառ յիշողութիւնը:

— «Մանկութիւնը յիշելիս սիրտս դառնում է գինով…»,— կ’ասէր բանաստեղծը:Ես Սարուխան գիւղից եմ: Գիւղերում ամրան ամիսներին անասուններին տանում էին սար:Տատս էլ էր գնում: Լուր եկաւ, որ տատիկն արդէն վերադառնում է: Ես ու մեծ եղբայրս (ես 5 տարեկան էի, նա` 6,5) դուրս եկանք` տատիկին«դիմաւորելու»: Գնում էինք` յոյս փայփայելով,թէ ուր որ է կը տեսնենք նրան: Գնացինք-գնացինք,մութն ընկաւ, բարձրացել-հասել էինք սարերը…յետոյ յիշում եմ միայն, որ քնաթաթախ աչքերս հօրս գրկում բացեցի… Պարզուեց, որ տատս այլ ճանապարհով (սայլով) է գիւղ եկել, իսկ մենք` երեխաներս, մէկ այլ ճանապարհով էինք գնացել: Տանը մեծ աղմուկ է սկսւում, որ երեխաները չկան: Ամբողջ գիւղը ոտքի է ելնում ու մեզ փնտռում: Մայրս մի խմբի հետ է մեզ փնտռում, եւ դաշտերում հանդիպում են գայլերի ոհմակի ու սարսափում այն մտքից, թէ գուցէ…հայրս հարցուփորձով, մեր հետքերով գալիս-հասնում է այն սարը, որտեղ տատս էր մնացել,ու գտնում է մեզ: Էսպէս դարձանք գիւղի` «գայլիերախից փրկուած» հերոսները:

Միւս դէպքը, որ յիշում եմ. ես հինգերորդ դասարանում էի, իսկ փոքր քոյրս`երկուսուկէս տարեկան: Նա կոնֆետ ուզեց,ձեռքը բռնեցի, գնացինք խանութ: Ճանապարհին մի հսկայ շուն յարձակուեց մեզ վրայ, եւ ես իսկոյն քրոջս գցեցի գետնին ու պառկեցի վրան:Շունն ինձ կծեց, վերարկուս էլ պատռեց, բայց քրոջս փրկեցի…

— Շա՞տ էք կարդում, ժամանակ լինու՞մ է:

— Մանկուց սիրել եմ կարդալ: Յիշում եմ` ինչպէս մայրս, որը դպրոցի տնօրէնն էր,թէեւ յոգնած էր գալիս տուն, զբաղւում բոլոր գործերով, դեռ ժամանակ էր գտնում եւ մեզհ ամար կարդում էր «Յովազաձորի գերիները»:Երկրորդ-երրորդ դասարանից Թումանեան էի կարդում, յետոյ Շիրազով տարուեցի, ապա`Սեւակով: Ինքս էլ էի բանաստեղծութիւններ գրում: Յետոյ զբաղուածութիւնս շատացաւ,ստեղծագործելու ժամանակ չէր մնում:Յիշում եմ` երրորդ կուրսում ապրիլի 24-ին պաստառին գրեցինք` «անէ՛ծք» ու քայլեցինք դէպի Ծիծեռնակաբերդ: Միլիցիան վրայ հասաւ,մեզ քաշքշեցին, ձեռքներիցս պաստառը խլեցին ու պատռեցին: Վրդովուած, յուզուած ու վիրաւորուած եկայ տուն ու գրեցի մի բանաստեղծութիւն, որի վերջին տողերն էին.

Եւ թողէ՛ք` գնանք, փարուենք կոթողին,

Որ հանգստանայ մեր սիրտը էրուած,

Եւ ի յիշատակ անմեղ զոհերի

Անմար կրակը թող միշտ հուրհրա…

 — Ունէ՞ք խորհրդանիշ, որը միշտ Ձեզ հետ է:

— Ընտանիքիս անդամների նկարները եւ Սեւակի գիրքը, որը միշտ սեղանիս է:

 — Ո՞վ է Ձեր ամենամօտ ընկերը:

— Փոքր քոյրս: Երեք քոյր ենք,ունենք մի հրաշալի եղբայր, ընդհանրապէս ընտանիքի անդամներով շատ մտերիմ ենք:Մայրս իմ ամենամեծ խորհրդատուն է: Ունեցել եմ փառահեղ հայր, որն իր ուսանողների,շրջապատի պաշտամունքի առարկան էր: Նա մեծ, լուսաւոր հետք է թողել… Դպրոցական,ուսանողական, աշխատանքային շատ մտերիմներ եւ ընկերներ ունեմ, որոնց կարող է տարիներով չտեսնեմ, բայց երբ հանդիպում ենք,ասես երէկ ենք բաժանուել:

–  Ձեր պատգամը դրսում ապրող հայ երիտասարդներին:

– Ցանկանում եմ, որ լաւ եւ շատ սովորեն, լինեն մրցունակ, միշտ ձգտեն առաջինը լինել: Չմոռանան հայրենիքը`պահպանելով նրա հետ կապը` թէ գիտակցակա՛ն, թէ՛ ֆիզիկական, թէ՛ հոգեւոր:

Գիտակցեն, որ հայոց լեզուն հայ մնալու գլխաւոր կռուանն է եւ հայ ինքնութեան ողնաշարը: Պէտք է սովորել մի քանի օտար լեզու, սակայն մայրենին երբեք չանտեսել:Լեզուն ազգային մեծագոյն արժէք է, որը պարտաւոր ենք պահել, զարգացնել եւ փոխանցել սերունդներին: