ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան մէջ Ֆրանսայէն` Իսի լէ Մուլինիոյէն հիւրընկալուած «Արարատ» պարախումբի գեղարուեստական ղեկավարներ, երիտասարդ եւ առինքնող արտաքինով զոյգի` Քատարինա Դարբինեանի եւ Արամ Արզումանեանի հետ «Հայերն այսօր»-ի համար ունեցած հարցազրոյցիս ընթացքին, այս ալ որերորդ անգամ, հիացմունքի ու հպարտութեան զգացումով համակուեցայ` Սփիւռք ապրող մեր հայրենակիցներու հայրենասիրական, հայանպաստ գործունէութեան մասին լսելով: Մեր ընթերցողներու ուշադրութեան կը  ներկայացնենք  այդ հարցազրոյցը:

–Քատարինա՛, կը պատմէք, խնդրեմ Ձեր ղեկավարած պարային համոյթի ծաւալած գործունէութեան մասին:

-«Արարատ»-ը ստեղծուած է 14 տարի առաջ, Հայ առաքելական եկեղեցւոյ կից. հիմնադիրները եկեղեցւոյ ատենապետն ու անոր կինն են` Թուրքիոյ հայեր Հայկազ Կորտեբակը եւ Մայտա Կոնկեսեն: Ստեղծման օրուընէ համոյթը մէկ տարի գործած է ուրիշ պարուսոյցի ղեկավարութեամբ, որմէ յետոյ պատահմամբ գտան մեզի, հրաւիրեցին` ղեկավարելու խումբը, եւ արդէն 14 տարի անընդմէջ պարի համոյթը կը ղեկավարենք մենք. կարելի է ըսել, որ հիմնադիրները նաեւ մենք ենք:

–Որքան հասկցայ, Դուք եւ Արամը արհեստավարժ պարողներ էք. ե՞րբ եւ ուրկէ՞  սկսած էք Ձեր պարային կենսագրութիւնը:

-Այո,՛ ճիշդ  նկատած էք. մենք արհեստավարժ պարողներ ենք, ապրած ենք Հայաստանի մէջ եւ պարած ենք «Բարեկամութիւն» պետական յայտնի պարային համոյթին մէջ: Աւարտած ենք Երեւանի պարարուեստի ուսումնարանը, զուգահեռաբար աւարտած ենք նաեւ Երեւանի գեղարուեստաթատերական հիմնարկը, յաճախած ենք Արմէն Մազմանեանի լսարանը: Այնուհետեւ պայմանագիրով, որոշակի ծրագիրով մեկնած ենք Փարիզ եւ, ինչպէս արդէն ըսի, 14 տարի է, որ այնտեղ կ´ապրինք ու կ´աշխատինք:

–Տարիքային ի՞նչ խումբի պարողներու  կ´ընդունիք, եւ արդեօ՞ք անոնք արհեստավարժ, ճանապարհ անցած պարողներ են:

-Կ´ընդունինք փոքր տարիքէն` 4- 5 տարեկանէս սկսայ. այդ տարիքային խումբին մէջ արդէն ընդգրկուած է 25 հոգի, տարիքային շեմը մինչեւ 30-35 տարեկանն է, մենք չենք սահմանափակեր, պարզապէս շատերը կ´ամուսնանան, երեխաներ կ´ունենան. Խումբին մէջ արդէն ունինք 4-5 ընտանիք, թոռնիկներ ալ ունինք: Կ´ընդունինք բոլոր անոնց, որոնք կը ցանկան պարել. բացարձակապէս հաշուի չենք առներ արտաքին տուեալները, կարեւոր չէ անոնց կառուցուածքը` գէր, նիհար…կարեւորն այն է, որ անոնք լաւ պարեն, իսկ ամենակարեւորը` պարի միջոցով հայ ինքնութեան պահպանումն է, հայ ըլլալը:

–Խօսինք տարազներուն մասին: Հայաստանի տարբեր գաւառներու ազգային տարազները, բնականաբար, տարբեր  եղած են. կրնա՞ք նրբօրէն մօտենալ ամէն   գաւառի  հագուկապին բնորոշ մանրամասներուն` պահպանելով աւանդական գոյները, զարդանախշերը, գլխանոցներու, զարդերու բոլոր մանրամասները: Կը խորհրդակցի՞ք արդեօք մասնագէտներու հետ:

-Ձեր հարցը, յիրաւի, շատ կարեւոր է. ըսեմ, որ մեր նպատակը ճշգրիտ էթնոսը բերելը կամ քարոզելը չէ, մեզի համար ամենակարեւորը գեղագիտութիւնն է: Տարազները կը պատրաստուին մեր ճաշակով, ի հարկէ, խորհրդակցելով տարազ կարող արհեստավարժ դերձակներու հետ, որոնցմէ մէկն ալ Ռուբինա Յովհաննիսեանն է, օփերայի յայտնի վարպետ-դերձակ Կարինէն, հիմա ծանօթացած ենք դերձակ-նկարչուհի Այտա Մելքոնեանի հետ, որ այնպիսի՜ ձեւաւորում կ´ընէ, կ’ուզէի, որ բոլորը տեսնէին անոր գծագրութիւնները:

–Քատարինա՛, Դուք եւ Ձեր ամուսինը` Արամը, միայն կը ղեկավարէ՞ք համոյթը, թէ՞ նաեւ դուք կը պարէք :

-Կը ղեկավարենք խումբը, կը սորվեցնենք նոր եկողներուն, աւելի երկար տարիներ պարողներուն կը փորձենք կատարելագործել, եւ մենք ալ կը պարենք: Կը շարունակենք պարել` այդպիսով վաստակելով նաեւ մեր ապրուստը: Կը պարենք յաճախ մեծ բեմերու վրայ, կը ցուցադրենք եւ՛ մենապար, եւ՛ զուգապար, նաեւ` ոչ հայկական պարեր, ֆլամինկոյի դասեր կը վերցնենք, բայց կը դասաւանդենք հայկական պար:

–Միայն կը դասաւանդէ՞ք, թէ՞ նաեւ կը պատմէք տուեալ պարի կարճ պատմութիւնը:

-Եւ՛ կը  դասաւանդենք, եւ՛  կը ներկայացնենք տուեալ պարի արմատները, կը բացատրենք պարի շարժումներու նշանակութիւնը:

-«Արարատ»-ը Ֆրանսայէն դուրս` ուրիշ ո՞ր երկիրներու ու քաղաքներու մէջ  ելոյթներ ունեցած է:

-Մեր համոյթը ելոյթներ  ունեցած է Ֆրանսայի տարբեր քաղաքներու, Պելճիգայի մէջ, յաջորդ տարի կը պատրաստուինք Հայաստանի մէջ նշել մեր համոյթի 15-ամեակը եւ համերգ ունենալ:

–Ին՞չ յաճախականութեամբ կու գաք Հայրենիք. Սփիւռքի նախարարութիւն առաջի՞ն անգամ կ´այցելէք:

-Ամէն տարի կու գանք Հայաստան, իսկ Սփիւռքի նախարարութիւն առաջին անգամ կու գանք: Մեզի շատ սիրով ընդունեց յարգարժան նախարարը. մենք եկանք` պատմելու մեր աշխատանքին ու հեռահար ծրագիրներուն մասին, խորհրդակցելու:

–Կա՞ն պարեր, որոնք դեռեւս չէք բեմադրած եւ կ´աշխատիք ատոնց վրայ:

-Շատ պարեր  բեմադրած ենք, պարզապէս կը ցանկանք որոշ պարեր նորովի բեմադրել. մենք նորամուծութիւններու կողմնակից ենք եւ հէ՛նց այդ պատճառով նորովի բեմադրեցինք «Բերդ» հանրայայտ պարը:

–Ձեզի կը  ծափահարե՞ն ֆրանսացիները…

-Այո՛, մենք ելոյթ ունեցած ենք ֆրանսական քաղաքի մէջ, ուր դահլիճին մէջ հիմնական ֆրանսացի հանդիսատեսներ էին. անոնց ընդունելութիւնը շատ ջերմ էր, ծափահարութիւնները չէին լռեր:

–Բացի Ձեր աշակերտներէն` Ձեր մասնագիտութիւնը շարունակողներ ունի՞ք:

-9-ը տարեկան աղջիկ ունինք, որ արդէն 5 տարի կը պարէ մեր համոյթին մէջ, մեր տղան դեռեւս 4 տարեկան է, առ այժմ չի պարեր, սակայն համակ ուշադրութեամբ  կը հետեւի մեր պարերուն. ան շատ պարային կառուցուածք ունի եւ կը կարծեմ, որ  օր մը պիտի ցանկայ պարել:

–Քատարինա՛, հարցս կ´ուզեմ ուղղել Արամին. Արա՛մ, ո՞վ է յառաջատարը ձեզմէ, ո՞վ  համոյթին հետ կապուած աշխատանքներուն աւելի շատ կը չարչարուի:

-Երկուքս ալ, հաւասարապէս կը չարչարուինք, սակայն կինս աւելի շատ հոգեբանական աշխատանք կը տանի, կը խօսի, կը բացատրէ, իսկ ես կը պահանջեմ պարողներէն ու շարունակ կը ստիպեմ աւելի շատ աշխատիլ:

-14 տարի ղեկավարելով պարային համոյթ, դուք ալ ըլլալով արհեստավարժ պարողներ` տարիներու ընթացքին ի՞նչ հետաքրքիր բացայայտում  ունեցած էք հայկական պարերու նմէջ:

–Հայկական պարերուն մէջ ոչ թէ բացայայտած, այլ միշտ զգացած ենք այն բացառիկ շաչժումները, որոնք բնորոշ են միայն հայկական պարերուն:

–Քատարինա՛, Արա՛մ, եթէ հրաշքով կրկին ծնէիք, դարձեա՞լ կ’ընտրէիք պարարուեստը…

-Անպայմա՛ն: Մենք միակարծիք ենք այդ հարցով: Պարը կեա՛նք է, պատմութիւ՛ն, լեզու  եւ…զէ՛նք:

–Դէ ինչ, սպասենք Ձեր երկար սպասուած համերգին Հայրենիքի մէջ:

Կարինէ Աւագեան