Հար­ցազ­րոյ­ցը վա­րեց՝ ՄԱՐԻԱ ՄԱՐԿՈՍԵԱՆ-ՏԱՄԱՏԵԱՆ

«Ս­փիւռք» ա­մառ­նա­յին դպրոց 2017» ծրա­գի­րը ար­դէն հինգ տա­րի է, որ կը ծա­ռա­յէ իր ա­ռա­քե­լու­թեան: Ն­պա­տակն է՝ ա­ջակ­ցիլ սփիւռ­քի հայ հա­մայնք­նե­րուն մէջ ազ­գա­յին նկա­րագ­րի կերտ­ման, ինք­նու­թեան պահ­պան­ման ու զօ­րաց­ման, հա­ւա­քա­կան ո­գիի եւ հա­մայն­քի ե­րի­տա­սարդ­նե­րուն մօտ հա­մախմ­բո­ւա­ծու­թեան, ինչ­պէս նաեւ հա­յե­ցի լե­զո­ւամ­տա­ծո­ղու­թեան ու հա­յա­պահ­պա­նու­թեան ծրա­գիր­նե­րու զար­գաց­ման, կրթա­կան բնա­գա­ւառ­նե­րու պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րու, ու­սու­ցիչ­նե­րու, ազ­գա­յին երգ ու պա­րի խում­բե­րու ղե­կա­վար­նե­րու, սփիւռ­քեան մա­մու­լի ո­րա­կա­ւոր­ման բարձ­րաց­ման: ­Յու­լիս 3ին տե­ղի ու­նե­ցաւ մեկ­նար­կը սոյն ծրա­գի­րի՝ Հ.Հ. սփիւռ­քի նա­խա­րա­րու­թեան եւ Ե­րե­ւա­նի ­Պե­տա­կան ­Հա­մալ­սա­րա­նի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեամբ: 2017ի ծրա­գի­րին մաս­նակ­ցե­ցան ա­ւե­լի քան 350 սփիւռ­քա­հա­յեր՝ աշ­խար­հի 30 եր­կիր­նե­րէ:
«Ազ­գա­յին եր­գի խմբա­վար­նե­րու եւ պա­րու­սոյց­նե­րու վար­պե­տու­թեան» (­Յու­լիս 2-15) դա­սըն­թաց­նե­րու բաժ­նին՝ ­Յու­նաս­տա­նի «­Հա­մազ­գա­յին»ի մեր մաս­նա­կիցն էր ե­րաժշ­տա­գէտ, դաշ­նա­կա­հա­րու­հի եւ պա­րու­հի Ար­մի­նէ Մկրտ­չեան, որ իր փոր­ձա­ռու­թեան մա­սին զրու­ցեց մեր հետ։

— Ի՞նչ զգա­ցում­նե­րով վե­րա­դար­ձաք հայ­րե­նի­քէն

— ­Լա­ւա­գո՛յն տրա­մադ­րու­թեամբ, ո­գե­ւո­րո­ւած եւ դրա­կան լից­քե­րով. վե­րա­դար­ձել եմ աշ­խա­տե­լու շատ մեծ ցան­կու­թեամբ եւ ստա­ցած գի­տե­լիք­ներս ու փոր­ձա­ռու­թիւ­նը փո­խան­ցե­լու, ի­րա­գոր­ծե­լու տրա­մադ­րու­թեամբ՝ փայ­լուն զգա­ցում­նե­րով:
Ես ծնո­ւել ու ապ­րել եմ ­Հա­յաս­տա­նում եւ իմ կա­պը եր­բեք չի կտրո­ւել ծննդա­վայ­րիս հետ. տար­բեր զգա­ցո­ղու­թիւն չեմ կա­րող ու­նե­նալ: ­Սա­կայն ա­մէն մէկ մշա­կու­թա­յին օ­ճախ կամ պատ­մա­կան, տե­սար­ժան վայր այ­ցե­լե­լիս՝ փոր­ձում էի որ­քան հնա­րա­ւոր է ինձ հա­մար յայտ­նա­բե­րել նո­րը, դրա­կա­նը եւ նե­րա­ռել իմ ա­ռօ­րեայ կեան­քի մէջ: Ար­դէն իսկ ապ­րած այդ բո­լոր զգա­ցում­ներս ու յի­շո­ղու­թիւն­ներս ծա­ռա­յում են իմ ստեղծա­գոր­ծա­կան կեան­քին: Հա­յի ո­գին, շուն­չը, հայ­կա­կան պա­րի մէջ ներդ­նե­լը պար­տա­դիր է հար­կաւ: ­Կա­րե­լի է ա­սել՝ վե­րած­նունդ էր այս այ­ցե­լու­թիւ­նը ինձ հա­մար՝ ստա­ցած գի­տե­լիք­նե­րից յե­տոյ մաս­նա­ւո­րա­պէս:
Շատ տպա­ւո­րո­ւած եմ այն­տե­ղի ու­սա­նող­նե­րի եւ սփիւռ­քա­հայ ո­րոշ ե­րի­տա­սարդ մաս­նա­կից­նե­րի գի­տե­լիք­նե­րի եւ զար­գա­ցած մտա­ծո­ղու­թեան վրայ, ինչ­պէս նաեւ շատ շնոր­հա­լի են մեր ե­րի­տա­սարդ հայ­րե­նա­կից­նե­րը:

— Ծ­րա­գի­րին մաս­նակ­ցե­լու ձեր ո­րո­շու­մը ինչ­պէ՞ս կա­յա­ցու­ցիք։

— ­Դա ե­ղել է իմ զուտ անձ­նա­կան ո­րո­շու­մը եւ ցան­կու­թիւ­նը: ­Մաս­նա­գի­տու­թեամբ լի­նե­լով ե­րաժշ­տա­գէտ, նաեւ պա­րու­հի՝ ձգտումս շատ մեծ էր ա­ւե­լի մօ­տից ճա­նա­չե­լու հայ­կա­կան ա­րո­ւես­տը, ու­սում­նա­սի­րե­լու հայ մշա­կոյ­թը, նոր գի­տե­լիք­ներ ձեռք բե­րե­լու եւ որ­քան հնա­րա­ւոր է հարս­տաց­նե­լու, զար­գաց­նե­լու եւ կի­րա­ռե­լու աշ­խա­տան­քիս մէջ: Փնտ­ռե­լով՝ քայ­լե­րը ինձ բե­րե­ցին «Ս­փիւռք» ա­մառ­նա­յին դպրոց» կար­ճա­ժամ­կէտ ծրա­գի­րին մաս­նակ­ցե­լու հնա­րա­ւո­րու­թեա­նը՝ ­Յու­նաս­տա­նի «­Հա­մազ­գա­յին»ի ճա­նա­պար­հով եւ հո­վա­նա­ւո­րու­թեամբ։ Ծ­րա­գի­րի մա­սին նա­խա­պէս տե­ղեակ չէի եւ մեծ ու­րա­խու­թիւն եւ ո­գե­ւո­րու­թիւն զգա­ցի՝ տե­ղե­կա­նա­լով ­Յու­նաս­տա­նի Շր­ջա­նա­յին Վար­չու­թեան կող­մից: Եր­կար ժա­մա­նակ էր փնտռում էի, նոյ­նիսկ հե­տաքրք­րո­ւել եմ ­Հա­յաս­տա­նի ­Պա­րա­րո­ւես­տի Ու­սում­նա­րա­նում ու­սա­նե­լու տար­բե­րա­կով. դեռ նման ո­րո­շում չեմ կա­յաց­րել, բայց ա­մէն տա­րի վե­րա­պատ­րաս­տո­ւե­լու եւ կա­տա­րե­լա­գոր­ծո­ւե­լու նպա­տակ ու­նեմ, յատ­կա­պէս, որ շնոր­հիւ այս դա­սըն­թաց­նե­րի՝ մեծ պա­տիւ ու­նե­ցայ ծա­նօ­թա­նա­լու ­Հա­յաս­տա­նի լա­ւա­գոյն պա­րու­սոյց­նե­րի, դա­սա­խօս-մաս­նա­գէտ­նե­րի հետ։ ­Մեր գործ­նա­կան յա­րա­բե­րու­թիւ­նը պէտք է շա­րու­նա­կո­ւի:
Յու­նա­կան պա­րախմ­բի հա­մա­գոր­ծա­կից­ներս շատ ան­գամ են ինձ դի­մել՝ ի­րենց հայ­կա­կան պար սո­վո­րեց­նե­լու խնդրան­քով, սա­կայն դժուա­րա­նում էի մաս­նա­գի­տօ­րէն այն ի­րենց փո­խան­ցե­լու: ­Պա­րա­րո­ւես­տի մէջ այս­քան տա­րի­նե­րի իմ փորձս զուտ գործ­նա­կան (պրակ­տիկ) է ե­ղել, պայ­ման­նե­րու բե­րու­մով: Այս­քան տա­րի պա­րել եւ շար­ժում­նե­րի ա­նուն­նե­րը, կամ՝ ի՞նչ նշա­նա­կու­թիւն ու­նեն չի­մա­նալ, դա ան­նե­րե­լի էր ինձ հա­մար։ ­Չէ՞ որ իւ­րա­քան­չիւր պար եւ շար­ժում ու­նեն ի­րենց նշա­նա­կու­թիւ­նը, պատ­մու­թիւ­նը, ի­մաս­տը եւ ա­սե­լի­քը: Այս ա­ռու­մով՝ մեծ աշ­խա­տանք հար­կա­ւոր է տա­նե­լու այ­սու­հե­տեւ մեր պա­րա­խում­բի սե­րունդ­նե­րի՝ «­Հա­մազ­գա­յին»ի սա­նե­րի հետ, ճիշդ գի­տե­լիք­ներ փո­խան­ցե­լու նրանց, ի­րենց ճա­նա­պար­հին եր­բե­ւէ ինձ նման դժո­ւա­րու­թիւն­նե­րի չհան­դի­պե­լու նպա­տա­կով:

— «Ս­փիւռք» ա­մառ­նա­յին դպրոց 2017»ի ծրա­գի­րը ինչ­պէ՞ս կը գնա­հա­տէք, որ­պէս ­Յու­նաս­տա­նի «­Հա­մազ­գա­յին»ին կող­մէ ա­ռա­ջին մաս­նա­կից ազ­գա­յին եր­գի եւ պա­րի դա­սըն­թաց­նե­րու բա­ժի­նին։

— Այն, թէ ինչ­պէ՛ս պէտք է հայ­կա­կան մշա­կոյ­թը, պա­րա­րո­ւես­տը սփիւռ­քի պա­րու­սոյց­նե­րի մի­ջո­ցով ներ­կա­յա­ցո­ւի, փո­խան­ցո­ւի տե­ղի հայ, նաեւ օ­տար ե­րի­տա­սար­դու­թեան եւ պա­րա­րո­ւես­տի սի­րա­հար­նե­րին՝ սոյն ծրա­գի­րը ուղ­ղա­կի գե­րա­զանց եւ փայ­լուն գա­ղա­փար է: Ա­ւե­լին, ինչ­պէս որ նկա­տե­ցի, կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րի եւ մաս­նա­գէտ­նե­րի մեծ ցան­կու­թիւնն է լա­ւա­գոյն ար­դիւնք եւ ո­րակ տալ մաս­նա­կից­նե­րին:
Ծ­րա­գի­րը 33 մաս­նա­կից­ներ ու­նէր այս տա­րի՝ Անգ­լիա, ­Ռու­սաս­տան, Բ­րա­զի­լիա, ­Թուր­քիա, Ֆ­րան­սիա, Ա.Մ.Ն. եւ այլ երկր­նե­րից: Ա­մէն օր գրե­թէ 10 ժամ դա­սըն­թաց­նե­րի էինք հե­տե­ւում Ե.Պ.Հ.ի (Ե­րե­ւա­նի ­Պե­տա­կան Հա­մալ­սա­րան) կեդ­րո­նա­կան մաս­նա­շէն­քում, ­Հա­յաս­տա­նի լա­ւա­գոյն մաս­նա­գէտ-դա­սա­խօս­նե­րի, պա­րա­րո­ւես­տի վաս­տա­կա­ւոր գոր­ծիչ­նե­րի, ին­պէս օ­րի­նակ՝ ­Գա­գիկ ­Գի­նո­սեա­նի, ­Նո­րայր ­Գալս­տեա­նի, ­Կա­րի­նէ ­Դաւ­թեա­նի, ­Ռու­բէն Գա­րա­սէ­ֆէ­րեա­նի, ­Կա­րէն ­Սարգ­սեա­նի ղե­կա­վա­րու­թեամբ: ­Դա­սա­խօ­սու­թիւն­նե­րի, գործ­նա­կան(պրակ­տիկ) եւ տե­սա­կան (թէո­րիա) աշ­խա­տան­քի ըն­թաց­քում ծա­նօ­թա­ցանք հայ ժո­ղովր­դա­կան-ազ­գագ­րա­կան պա­րի, ազ­գա­յին-ա­շու­ղա­կան եր­գի պատ­մու­թեա­նը, ծա­գում­նա­բա­նու­թեանն ու փի­լի­սո­փա­յու­թեա­նը՝ զու­գոր­դուած տե­սա­հո­լո­վակ­նե­րով: Ու­սում­նա­սի­րե­ցինք նաեւ բե­մադ­րա­կան հմտու­թիւն­ներ ա­ռար­կան, որ ի­րե­նից ներ­կա­յաց­նում է ան­ձի մտքի ե­րե­ւա­կա­յու­թեան զար­գա­ցում: Ազ­գա­յին պա­րա­րո­ւես­տի հմտու­թիւն­նե­րին, հա­յոց լեռ­նաշ­խար­հի տար­բեր տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րի ա­մե­նա­տա­րա­ծո­ւած նմոյշ­նե­րին եւ պա­րե­րին տի­րա­պե­տե­լը ուս­ման գլխա­ւոր նպա­տակ­նե­րից էր:
Ծ­րագ­րի ըն­թաց­քում հան­դի­պե­ցինք ա­րո­ւես­տա­գի­տու­թեան թեկ­նա­ծու­նե­րի, Հ.Հ. վաս­տա­կա­վոր եր­գիչ­նե­րի, բե­մա­րո­ւես­տի վար­պետ­նե­րի, բե­մադ­րիչ­նե­րի հետ: Այ­ցե­լե­ցինք ­Հա­յաս­տա­նի պատ­մամ­շա­կոյ­թա­յին տար­բեր վայ­րեր ու թան­գա­րան­ներ: ­Յատ­կա­պէս կ­՚ու­զեմ ա­ռանձ­նաց­նել այ­ցե­լու­թիւն-դա­սըն­թա­ցը ­Կո­մի­տա­սի հիմ­նար­կում, ուր ծա­նօ­թա­ցանք պահ­պա­նո­ւած պատ­մա­կան ար­խիւ­նե­րին, լսե­ցինք ­Կո­մի­տա­սի ձայ­նը, կա­տա­րում­նե­րը:
Ա­ռա­ջին ան­գամ գտնո­ւե­լով հայ­րե­նի­քում՝ շատ սփիւռ­քա­հայ ու­սա­նող­ներ այն­չափ յու­զո­ւած էին եւ հե­տաքրքրո­ւած ի­րենց ծա­գու­մով, հա­յե­րէ­նին չտի­րա­պե­տե­լով ան­գամ՝ հա­մակ ու­շադ­րու­թեամբ լսում էին եւ փոր­ձում ըն­կա­լել մեր մայ­րե­նին: ­Դա­սա­խօ­սու­թիւն­նե­րը հա­յե­րէ­նով էին բնա­կա­նա­բար, սա­կայն ո­րոշ մաս­նա­կից­ներ ու­նէին նաեւ ան­հա­տա­կան թարգ­մա­նիչ­ներ: ­Միակ փո­փո­խու­թիւ­նը, որ կ­՚ու­զէի տես­նել յա­ջորդ տա­րի­նե­րին՝ այն է, որ մաս­նա­կից­նե­րը, ըստ ի­րենց գի­տե­լի­քի մա­կար­դա­կի, տար­բեր խմբե­րի բա­ժա­նո­ւէին՝ սկսնակ եւ յա­ռա­ջա­ցած, ո­րը կա­րող եմ վստա­հեց­նել այս տա­րո­ւայ հա­մար՝ խան­գա­րում եւ դժո­ւա­րու­թիւն էր ստեղ­ծում:

— Եր­կար տա­րի­ներ «­Հա­մազ­գա­յին»ի պա­րա­խում­բի պա­րու­հի էք, ինչ­պէս նաեւ փոք­րե­րու «­Մա­րա­լօ» խում­բի պա­րու­սոյց, պա­տաս­խա­նա­տու. դա­սըն­թաց­նե­րից ստա­ցած ձեր գի­տե­լիք­նե­րը եւ փոր­ձը ինչ­պէ՞ս էք պատ­կե­րաց­նում փո­խան­ցել, ար­դիւ­նա­ւո­րել:

— 1995թ­.ից՝ «­Հա­մազ­գա­յին»ի «­Նա­յի­րի» պա­րա­խում­բի ստեղծ­ման օ­րից ի վեր մինչ օրս պա­րում եմ «­Հա­մազ­գա­յին»ում, երբ 12 տա­րե­կան էի եւ տե­ղա­փո­խո­ւե­ցինք ­Յու­նաս­տան: ­Մեր պա­րու­սոյցն էր ­Յով­հան­նէս Խա­չի­կեա­նը. ես ա­մե­նա­փոք­րիկ­նե­րից էի:
«­Մա­րա­լօ»ի պա­տաս­խա­նա­տու պա­րու­սոյց եմ ար­դէն շուրջ ե­րեք տա­րի է, ին­չը հա­մըն­կաւ յու­նա­կան պա­րախմ­բում իմ աշ­խա­տան­քի հետ: ­Բա­ւա­կան պա­տաս­խա­նա­տու եւ բարդ է փոք­րիկ­նե­րի հետ աշ­խա­տե­լը: Ինձ հա­մար ան­նե­րե­լի էր՝ ե­րե­խա­նե­րին անհ­րա­ժեշտ գի­տե­լիք­ներ եւ հմտու­թիւն­ներ չսո­վո­րեց­նե­լը, այդ­պի­սով նրանց ճիշդ զար­գա­ցու­մը եւ ա­ճը չզգա­լը։ Ա­մէն մէկ պար ու­նի իր ըն­տա­նի­քը, պատ­մու­թիւ­նը, ա­մէն մէկ շար­ժում նշա­նա­կու­թիւն եւ ա­սե­լիք ու­նի, եւ այդ քայ­լե­րի ու շար­ժում­նե­րի միաս­նու­թիւ­նից ստեղծ­ւում է մի ամ­բողջ պար, որն էլ իր հեր­թին ինչ-որ մի պատ­մու­թիւն է պատ­մում: Ազ­գա­յին ա­կունք­նե­րը պահ­պա­նե­լով՝ հի­նը գա­լիս է նո­րի հետ ձու­լո­ւե­լու, հիմք ու­նե­նա­լով ա­ւան­դա­կա­նը: ­Քայ­լե­րը եւ շար­ժում­նե­րը ու­նեն նաեւ ի­րենց նպա­տա­կը եւ խոր­հուր­դը, օ­րի­նակ՝ հայ­կա­կան պա­րե­րի մէջ մենք ու­նենք միայն մէ­կը, որ քայ­լե­րը դէ­պի ձախ են գնում (Ս­գոյ պար), մնա­ցած բո­լոր քայ­լե­րը՝ դէ­պի աջ: ­Կամ՝ «­Բերդ» պա­րի ժա­մա­նակ այդ հզօր հա­րո­ւած­նե­րը խորհր­դան­շում են՝ չա­րի խա­փա­նում: Այս­պի­սով, ե­թէ մեր փոք­րիկ­նե­րը այս բո­լոր շար­ժում­նե­րը եւ քայ­լե­րը հաս­կա­նա­լով կա­տա­րեն, ի­րենց մէջ կա­մաց-կա­մաց սեր­մա­նենք այս գի­տակ­ցու­թիւ­նը՝ ճիշդ զար­գա­ցում կը ստա­նան եւ նրանց մէջ կը ծնո­ւի հայ մշա­կոյ­թի ու ա­րո­ւես­տի հան­դէպ ար­ժա­նի մօ­տե­ցում ու սէր:
Այս դա­սըն­թաց­նե­րից ձեռք բե­րած փոր­ձից յե­տոյ յատ­կա­պէս, բո­լո­րո­վին այլ մօ­տե­ցում կը լի­նի իմ կող­մից. ­Կը զգամ անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը գնա­լու դէ­պի ա­ւե­լի՛ մաս­նա­գի­տա­կա­նը։ ­Մեր նոր սե­րուն­դը պէտք է ճիշդ հիմք ու­նե­նայ, որ­պէս­զի իր հեր­թին կա­րո­ղա­նայ մեր հայ մշա­կոյ­թը ար­ժա­նի ձե­ւով ժա­ռան­գել եւ փո­խան­ցել յա­ջորդ սե­րունդ­նե­րին:

— ­Շուրջ 15օ­րեայ մաս­նակ­ցու­թիւ­նը ծրա­գի­րին, նոր զար­գա­ցում­ներ՝ կա­պեր, յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ բե­րա՞ւ ձեր մշա­կու­թա­յին կեան­քին մէջ:

— ­Նոր միտք, գա­ղա­փար­ներ, ծրագ­րեր՝ այս ա­մէ­նից բա­ցի նաեւ ստա­ցայ աշ­խա­տան­քա­յին հրա­ւէր ­Պուլ­կա­րիա­յից՝ պա­րա­խումբ ստեղ­ծե­լու եւ կազ­մա­ւո­րե­լու: ­Ցան­կու­թիւն յայտ­նե­ցին եւ ա­ռա­ջար­կե­ցին պաշ­տօ­նա­պէս հրա­ւի­րել «­Հա­մազ­գա­յին»ի պա­րա­խում­բը՝ ե­լոյ­թով հան­դէս գա­լու մայ­րա­քա­ղաք ­Սո­ֆիա­յում, նո­ւա­գա­խում­բի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցա­բար: ժա­մա­նա­կը կը գայ, կը քննենք հար­ցը Շր­ջա­նա­յին ­Վար­չու­թեան հետ:

— Մ­շա­կոյ­թը ի՞նչ ի­մաստ կը հա­ղոր­դէ ձեր կեան­քին:

— Մ­շա­կոյ­թով ապ­րում եմ, շնչում, դա ինձ հա­մար հո­գե­ւոր սնու­ցում է, եւ ինձ թւում է, թէ բո­լորն են այդ­պէս՝ մի­գու­ցէ չեն զբաղ­ւում ո­րե­ւէ ա­րո­ւես­տով, բայց զգում են՝ ապ­րում, յուզ­ւում: Այն՝ իմ շփո­ւե­լու, ներ­քին աշ­խարհս ար­տա­յայ­տե­լու ձեւն է կեան­քում:
Թէեւ ես ե­րաժշ­տա­կան կրթու­թիւն ու­նեմ եւ մաս­նա­գի­տու­թեամբ ե­րաժշտա­գէտ, դաշ­նա­կա­հա­րու­հի եմ, բայց պա­րա­րո­ւես­տը ինձ ա­ւե­լի հո­գե­հա­րա­զատ է. երբ ո­րե­ւէ հա­մեր­գի ժա­մա­նակ նո­ւա­գում կամ ե­րաժշ­տու­թիւն եմ լսում՝ ան­մի­ջա­պէս մտքով, ե­րե­ւա­կա­յօ­րէն վե­րա­ծում եմ այն պա­րի բե­մադ­րու­թեան (խո­րոկ­րա­ֆիա), կա­րե­ւոր չէ այն կ­՚ի­րա­կա­նա­ցո­ւի, թէ՞ ոչ, այն ծնո­ւում է իմ մէջ պար­զա­պէս: Ե­րաժշ­տու­թիւ­նը ինձ օգ­նում է զար­գաց­նե­լու պա­րա­րո­ւեստս, կա­րող եմ ա­սել՝ ես ինձ ա­ւե­լի շատ պա­րու­հի եմ զգում, դա իմ ընտ­րու­թիւնն է: ­Պէտք է մա­քուր եւ ան­կեղծ լի­նի մարդ իր հան­դէպ, չէ որ ներ­կա­յաց­նում է իր ներ­քին աշ­խար­հը: ­Միան­շա­նակ կա­րող եմ ա­սել՝ բա­ցի ցան­կու­թիւ­նից եւ աշ­խա­տա­սի­րու­թիւ­նից, ա­ռա­ջին հեր­թին հար­կա­ւոր է ազ­նո­ւու­թիւն ա­րո­ւես­տի մէջ, սէր եւ ոչ թէ ե­սա­սի­րու­թիւն, այ­լա­պէս սխալ ճա­նա­պար­հի կը յայտ­նո­ւես՝ այդ­պէս էլ չհաս­նե­լով քո գա­գաթ­նա­կէ­տին:
Մ­շա­կոյ­թը նաեւ մար­դու հո­գե­բա­նու­թեան վրայ մեծ ազ­դե­ցու­թիւն ու­նի՝ լա­ւից դէ­պի վատ: Ե­թէ ա­րո­ւես­տը օգ­տա­գոր­ծես, շա­հա­գոր­ծես՝ իր բա­ցա­սա­կան ազ­դե­ցու­թիւ­նը կը թող­նի վստա­հա­բար. ո­րե­ւէ պար՝ լի­նի ազ­գա­յին, թէ թան­կօ, ե­թէ պա­րե­լիս չզգաս՝ դա պար­զա­պէս կրկնօ­րի­նա­կում է, սո­վո­րա­կան պաղ կա­տա­րում, ա­սե­լիք չու­նի, միտք չի փո­խան­ցում եւ զգա­ցո­ղու­թիւն չի հա­ղոր­դում, իսկ հան­դի­սա­տե­սը վստա­հա­բար ըն­դու­նակ է ճիշդ ըն­կա­լե­լու եւ գնա­հա­տե­լու ա­րո­ւես­տը: Ես իմ ե­րաժշտա­նո­ցի ա­շա­կերտ­նե­րին ջա­նում եմ փո­խան­ցել այս հմտու­թիւն­նե­րը, եւ թէ ճիշդ զար­գա­նա­լու դէպ­քում ի՛նչ ար­դիւնք կը ստա­նան: Ինձ հա­մար կա­րե­ւոր է նրանց գի­տակ­ցու­թեան մէջ զար­գաց­նել՝ սէր, ձգտում, աճ, նպա­տակ, եւ ոչ թէ պար­տա­կա­նու­թեան զգա­ցում. գի­տակ­ցա­բար մօ­տե­ցու­մը ճիշդ ու­ղի կը հար­թի ի­րենց կեան­քի ճա­նա­պար­հին, ճիշդ մարդ կը դառ­նան: Ի­րա­կա­նու­թիւն է, որ ոչ բո­լորն են շա­րու­նա­կում ա­րո­ւես­տի ու­ղին որ­պէս մաս­նա­գի­տու­թիւն, հե­տե­ւա­բար՝ կա­րե­ւոր չէ, թէ նրանք կը հաս­նեն գա­գաթ­նա­կէ­տին, այլ՝ թող հաս­նեն ի­րե՛նց գա­գաթ­նա­կէ­տին, սա է կա­րե­ւո­րը՝ հաս­կա­նա­լով եւ բա­ւա­րա­րո­ւած մնա­լով, ա­ռանց զղջա­լու:
Ես չեմ թող­նի, որ ի­րենք զղջան…
Ա­րո­ւես­տը ինքն էլ սո­վո­րեց­նում եւ պա­հան­ջում է ազ­նիւ լի­նել:

Ար­մի­նէ Մկրտ­չեանի կեն­սագ­րա­կան գի­ծեր

Ար­մի­նէ Մկրտ­չեան ծնած է ­Հա­յաս­տա­նի Էջ­միա­ծին քա­ղա­քը։ «­Մա­կար Եկ­մա­լեան»ի ա­նո­ւան ե­րաժշ­տա­նո­ցին մէջ, փոք­րիկ տա­րի­քէն, հե­տե­ւած է դաշ­նա­կի եւ պա­րի դա­սըն­թաց­նե­րու։ 
1994ին, ըն­տա­նեօք Ա­թէն­քի մէջ հաս­տա­տո­ւե­լէ ետք, ան շա­րու­նա­կած է իր ա­րո­ւես­տա­գի­տա­կան ու­սու­մը: Փոքր տա­րի­քէն մաս­նակ­ցե­լով դաշ­նա­կի եւ պա­րի մրցում­նե­րու՝ ար­ժա­նա­ցած է տար­բեր մրցա­նակ­նե­րու.
2006ին կրթա­թո­շա­կով ըն­դու­նո­ւած է Ա­թէն­քի ­Քա­փո­տիսթ­րիա­քօ հա­մալ­սա­րա­նի ե­րաժշ­տա­կան ուս­մանց բա­ժան­մուն­քէն ներս։
2008ին ա­ւար­տած է ­Քա­լի­թէա­յի քա­ղա­քա­պե­տա­կան ե­րաժշ­տա­նո­ցը՝ ստա­նա­լով դաշ­նա­կա­հա­րու­հիի վկա­յա­կան, ու­սուց­չու­հի ու­նե­նա­լով տի­կին Այ­տա ­Փա­շի­նեան։
2009ին, ­Մի­րօ ­Սո­լո­մոո­ւի հետ հիմ­նած է ArmMiro դաշ­նա­կա­հա­րու­հի­նե­րու խում­բը (տո­ւէ­թը)՝ հա­մերգ­ներ ի­րա­գոր­ծե­լով Ա­թէն­քի եւ այլ քա­ղաք­նե­րու հա­մեր­գաս­րահ­նե­րէն ներս։ ­Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւն կա­յա­ցած է նաեւ հան­րա­ճա­նաչ թէ­նոր ­Խա­չա­տուր ­Փի­լի­քեա­նի հետ՝ ­Կո­մի­տաս ­Վար­դա­պե­տի 140ա­մեա­կին նո­ւի­րո­ւած ձեռ­նարկ­նե­րու ծի­րէն ներս, ինչ­պէս նաեւ ֆլաու­թիսթ Lydija Vujicի եւ թու­պիստ Ան­տո­նիս Ար­ղի­րո­փու­լո­սի հետ։ 
Ար­մի­նէ Մկրտ­չեան իր բո­լոր նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րու կող­քին, 1995էն սկսեալ, կա­մա­ւո­րա­բար աշ­խա­տած ու ան­բա­ժան մա­սը ե­ղած է ­Յու­նաս­տա­նի «­Հա­մազ­գա­յին» մշա­կու­թա­յին միու­թեան պա­րա­խում­բե­րուն, որ­պէս պա­րու­հի եւ պա­րու­սոյց։
Ան յա­ճա­խա­կի մաս­նակ­ցու­թիւն կը բե­րէ կա­րե­ւոր ե­րաժշ­տա­կան եւ պա­րա­յին ձեռ­նարկ­նե­րու՝ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւն­ներ կնքե­լով յոյն ճանչ­ցո­ւած ա­րո­ւես­տա­գէտ­նե­րու հետ:

Աղբիւրը՝ Ազատ օր