Լիբանանահայ հայրենադարձ Թովմաս Մազեճեանի երկրորդ այցելութիւնը Հայաստան բեկումնային կը դառնայ անոր համար.իր սէրը կը  գտնէ Երեւանի մէջ եւ կ’ամուսնանայ մասնագիտութեամբ սրտաբան հայաստանցի Աննայի հետ, ապա` կը տեղափոխուին ապրելու Պէյրութ:

Ընտանիքով Հայաստան վերադառնալուն մեծապէս նպաստած է դստեր ծնունդը, երբ սկսած են մտահոգուիլ Նինա–Մարիայի ինքնութեան պահպանման ուղղութեամբ: Այսպիսով, հայկական արմատները 2007 թուականին անոնց կը բերեն Հայրենիք:

«Հայերն այսօր»-ի զրուցակից Թովմաս Մազեճեան այսօր կ’աշխատի «Վիւասել–ՄՏՍ Հայաստան» ՓԲԸ–ի մէջ` որպէս Տեղեկատուական արհետագիտութիւններու վարչութեան պետ:

–Թովմա՛ս, ըսէք, խնդրեմ, թէ ուրկէ են  ձեր արմատները:

-Հայրական արմատներս Տիգրանակերտէն են, մայրականը` Ատանայէն: Ինչպէս կը պատմէր մեծհայրս, անոնք հարուստ մարդոց ձիերու վրայ զարդարանքներ  նախշած են, եւ այդ արհեստը կոչուած է «մազեճի»: Այդպիսով, մենք դարձած ենք Մազեճեաններ: Մայրական կողմէս ազգականները իրաւաբաններ եւ հոգեւորականներ  եղած են: Նախնիներս, Հայոց ցեղասպանութենէն մազապուրծ ըլլալով, հաստատուած են Հալէպ, ապա` գացած Պէյրութ:

Ծննդավայրս Լիբանանն է: Չէի ըսեր, որ անհոգ մանկութիւն  ունեցած եմ. լիբանանեան պատերազմը հէնց իմ ծննդեան տարիս սկսած է: Միշտ տագնապի, ահ ու սարսափի մէջ կը գտնուէինք: Մինչեւ հիմա յիշողութեանս մէջ դրոշմուած են պատերազմի զարհուրելի դրուագները, երբ կը փախչէինք տատիկիս տուն` իբրեւ ապահով ապաստարան: Սակայն երբեք չեմ տրտնջացած ինծի բաժին հասած դժուարութիւններէն, քանի որ, այդ ամէնը յաղթահարելով, աւելի  կոփուած եմ` ուժեղացնելով կամային յատկանիշներս:

1989 թուականին պատերազմը մեր թաղամասին մէջ ահագնացաւ, որմէ յետոյ ծնողներս զիս ուղարկեցին` ուսանելու Կիպրոսի Մելքոնեան կրթական հաստատութեան մէջ: Միշտ պատեհ առիթի պարագաին հպարտօրէն կ’ըսեմ` մելքոնեանցի եմ:

–Ին՞չ յուշեր ունիք Մելքոնեան կրթական հաստատութենէն:

 -Այս կրթօճախ յաճախելը շատ բան տուաւ ինծի.մտահորիզոնս լայնցուցի,գիտելիքներու անսպառ շտեմարան ամբարեցի, զանազանեցի լաւն ու վատը, իրականութեան մէջ ճանչցայ մարդոց: Այս ամէնուն համար, ի հարկէ, երախտապարտ եմ  ինծի համար կեանքի ճանապարհ հարթած ուսուցիչներուս, որոնց ջերմութեամբ ու կարօտով կը յիշեմ:

Այս պահուն յիշեցի հայոց լեզուի եւ գրականութեան ուսուցչուհիիս` Վիոլէթ Թաշչեանին, որ, չնայած աշակերտական չարաճճիութիւններուս, շատ կը սիրէր ինծի: Իր համեստութեամբ   մեծ ազդեցութիւն  ձգած է վրաս նաեւ ազգութեամբ կիպրացի բնագիտութեան ուսուցիչս: Անոր տուած խորհուրդներն իմ ամէնօրեայ ուղեկիցներն են:

–Իւրաքանչիւր հայրենադարձ Հայաստան տեղափոխուելու իր ինքնատիպ պատմութիւնն ունի.հետաքրքիր է իմանալ, թէ Դուք ինչպէ՞ս բռնեցիք հայրենադարձութեան ուղին:

-Պէյրութի Հայկազեան համալսարանը աւարտելէ յետոյ Հայաստան առաջին անգամ եկած եմ 1997 թուականին` զբօսաշրջութեան նպատակով: Հայաստանի մասին արդէն բաւականին տեղեկութիւններ ունէի hայոց պատմութենէն, լուսանկարներէն ու դիտած ֆիլմերէս: Ապա 2003 թուականին մէկ շաբաթով եկայ, որն ալ ճակատագրական դարձաւ ինծի համար:

 Օր մը ինտերնետ-սրճարանին մէջ նստած` կողքի սեղանէն ինծի նայող գեղեցիկ աչքեր նկատեցի (ժպտելով–հեղ.), որոնք միանգամէն գրաւեցին ուշադրութիւնս: Մեր հայեացքները իրար բախուեցան, եւ տեղի ունեցաւ ի վերուստ նախատեսուածը: Ամէն ինչ կայծակնային արագութեամբ եղաւ, եւ դեկտեմբեր 31-ին նշանադրուեցայ ապագայ կնոջս` Աննայի հետ, որ մասնագիտութեամբ սրտաբան է: Յաջորդ տարի ամառը ամուսնացանք, որմէ յետոյ գացինք ապրելու Պէյրութ:

Մեր կեանքը բնականոն հունով կ’ընթանար, Հայաստան վերադառնալու հեռանկար, բնաւ, չունէինք. բնակարան  գնած էինք, կինս արաբերէն  սորված էր, մասնագիտութեան համապատասխան աշխատանք գտած, ես նոյնպէս կ’աշխատէի:

Սակայն առջինեկիս` Նինա-Մարիայի ծնելէն յետոյ, պատասխանատուութեան մեծ զգացումով լեցուեցայ, հակասական մտքեր ինծի պատեցին այն մասին, թէ ինչպէս պէտք է անոր օտար ափերու վրայ որպէս հայ մեծցնենք ու դաստիարակենք: Այդ մտորումները մեր հայեացքները դէպի Հայաստան ուղղելու շարժառիթ դարձան:

Ազգութեամբ ոչ հայ ընկերներէս մէկն ալ ըսաւ, որ կ’օգնէ Հայասատանի մէջ աշխատանք գտնել,  որ յաջողութեամբ պսակուեցաւ: 2007 թուականի յուլիս 4-ին հիմնովին հաստատուեցանք Հայաստանի մէջ:

–Կը կարծեմ` հեշտ ներգրաւուեցաք այստեղի կեանքին. արդէն եկած էիք Հայաստան, ծանօթ էիք նիստուկացին.այդպէս չէ՞:

-Կնոջս հարցով որեւէ խնդիր չէր կրնար ըլլալ, ան պարզապէս իր կարօտը կ’առնէր Հայաստանէն եւ հարազատներէն, իսկ ես դժուարութիւններու հանդիպած եմ. աշխատանքի ընդունուելէ ետք  նախ` նոր միջավայրին, մարդոց մտածելակերպին ու բնաւորութեան յարմարելու, իրար վստահելու խնդրին բախուեցայ, որ ինծի համար ամենամեծ մարտահրաւէրներէն մէկն էր: Ի հարկէ, ժամանակի ընթացքին յաղթահարեցի այդ ամէնը եւ հասայ այն արդիւնքին, որ երկու տարի յետոյ` 2009 թուականին, «Վիւասել-ՄՏՍ Հայաստան» ՓԲԸ-ի մէջ (ուր արդէն կ’աշխատէր), ղեկավար պաշտօն ստանձնեցի:

Հետզհետէ ընկերական շրջապատ ալ ձեւաւորեցի հիմնականին մէջ այն մարդոցմէ, որոնց հետ շփման եզրեր կրնայի գտնել: Անոնց մէջ մեծ թիւ կը կազմեն ինծի պէս հայրենադարձուած սփիւռքահայերը:

Նշեմ նաեւ, որ սկզբնական տարիներուն, իբրեւ սփիւռքահայ, Հայաստանի մէջ մարդիկ ինծի շեղ աչքով կը նայէին եւ կը կատակէին: Եթէ անցեալին այդ ամէնէն կը նեղուէի, հիմա արդէն ժպիտով կը վերաբերիմ:

Սակայն մինչ այսօր կը շարունակեմ ներքին պայքար մղել ինքզինքիս  հետ.կարծես` ինքնութեան փնտռտուքի մէջ ըլլամ.այն երբեմն կը խանգարէ գտնել ցանկալի հանգստութիւնը, որուն շնորհիւ, ի վերջոյ, կը հասկնամ` Հայաստանի մէջ պարզապէս հայ եմ, ոչ թէ` սփիւռքահայ կամ հայաստանցի:  Ժամանակի հարց է, յոյսով եմ` կ’անցնի:

–Թոմա՛ս, հայրենադարձուելէ յետոյ տասնմէկ տարուան ընթացքին Հայաստանի մէջ ի՞նչ փոփոխութիւներ  նկատած էք:

-Հայաստանի տարբեր բնագաւառներու մէջ դրական տեղաշարժերն, անշուշտ, նկատելի են, որոնք հպարտանալու տեղի կու տան: Օրինակ` ՏՏ ոլորտը շատ առաջադիմած է, ուր մեծ ներուժ եւ հնարաւորութիւններ ունինք: Առհասարակ, պէտք չէ թերագնահատել մեր կարողութիւններն ու աւելիին ձգտիլ: Պարզապէս, այսօր աշխատաշուկային մէջ փոքր-ինչ առաջնորդներու պակաս ունինք, որոնց առկայութեան պարագային, պիտի  կարենանք աւելի մեծ բարձունքներ նուաճել:

–Մտածած է՞ք արդեօք այն մասին, թէ ձեր ընտանիքին համար հայրենադարձութեան ցանկալի պտուղները  որոնք եղած ե՞ն:

-Առաջին հերթին իմ եւ երեխաներուս ապագային հանդէպ մեծ յոյսով լեցուեցի, հասկցայ, որ սեփական հողի վրայ ամուր կանգնելով` պէտք է շէնացնեմ իմ երկիրս: Հայաստանի մէջ  ուժեղ եւ ապահով կը զգամ: Այսօր երկու երեխաներս` տասնմէկ տարեկան Նինա-Մարիան եւ ինը տարեկան տղաս` Մարքը, իրենց Հայաստանի լիիրաւ քաղաքացի կը զգան եւ սիրով կը յաճախեն դպրոց:

Երեխաներուս համար հոգեպէս հանգիստ կը զգամ յատկապէս այն պատճառով, որ ինծի պէս այդ ինքնութեան փնտռտունքի մէջ չյայտնուեցան, այլ` Հայաստանի մէջ կը վայելեն իրենց խաղաղ մանկութիւնն ու հասակ կ’առնեն: Ահա՛ այս քաղցր պտուղները կը քաղեմ հայրենադարձութեան բերքառատ ծառէն:

– Ինչպիսի հայրենիք կ’ուզէք փոխանցե՞լ Ձեր զաւակներուն:

-Այնպիսի Հայաստան, ուր մարդիկ իրար աւելի կը յարգեն, բարութեամբ կը լեցուին եւ տարբերութիւն չեն դներ լիբանանահայու, գիւմրեցիի եւ երեւանցիի միջեւ: Կ’ուզեմ` զաւակներս աւելի միաբանուած, հաւաքական մտածելակերպով հայեր ունեցող Հայաստան տեսնեն:

Թո՛ղ հայրենասիրութիւնը սոսկ բառ չըլլայ կամ զգացմունք չարտայայտէ, այլ, իրապէս, գործնականին մէջ եւ  մնայուն աշխատանքով ապացուցուած ըլլայ:

–Հայրենադարձութենէն ետք ձեզի համար ամենայիշարժան օրը որ մէկը եղա՞ծ է:

-Ամենայիշարժաններէն  տղուս ծննդեան օրը: Հիմա անոր երբեմն կէս կատակ, կէս լուրջ` երեւանցի տղայ կը կանչենք, ան ինքզինքը լաւ կը զգայ (կը ծիծաղի-հեղ.): Կարեւոր եւ արժանայիշատակ իրադարձութիւն կը համարեմ 2009 թուականին «Վիւասել-ՄՏՍ Հայաստան»-ի մէջ տեղի ունեցած աշխատանքային փոփոխութիւնը, շնորհակալ եմ ինծի վստահելու համար:

–Նոր  մուտք կը գործենք 2018 թուական, ինչ է հայ ժողովուրդին ուղղուած ձեր բարեմաղթանքն այս կապակցութեա՞մբ:

-Յոյսով եմ` 2018 թուականը հայ ժողովուրդին համար կ’ըլլայ դրական մեծ փոփոխութիւններու տարի: Փորձե՛նք մտածել ոչ միայն անձնական, այլեւ`ազգային շահի մասին:

Օգտագործե՛նք մեր փոքր երկրի մեծ հնարաւորութիւններն` ի շահ Հայաստանի զարգացման: Առողջութիւն եւ յաջողութիւն կը մաղթեմ բոլորին, իսկ աշխարհին` խաղաղութիւն:

Հարցազրոյցը` Գէորգ Չիչեանի