Իրանի Սպահան քաղաքին մէջ գտնուող Նոր Ջուղայ թաղամասին մէջ, եթէ 1985 թուականին եղած է 300 հայկական տուն, այսօր պահպանուած է ընդամէնը 70-ը: Ճարտարապետութեան ազգային թանգարան-հիմնարկին մէջ ՀՀ քաղաքաշինութեան նախարարութեան կողմէ կազմակերպուած «Նոր Ջուղայ» խորագիրը կրող գիտաժողովի ժամանակ լրագրողներու հետ զրոյցի ընթացքին ըսած է Իրանի Սպահան քաղաքի Նոր Ջուղայի եւ յարակից շրջաններու հայկական վտանգուած յուշարձաններու հետազօտող, Սպահանի համալսարանի արուեստի բաժանմունքի փրոֆէսոր Ահմատ Մոնթազերը (Իրան):

Ըստ  անոր, պետականօրէն որեւէ աւերածութիւն չէ եղած, այլ անուշադրութեան եւ անփութութեան հետեւանք այդքան բնակելի տուներ քանդուած են այս ընթացքին:

«Եղած են դէպքեր, որ  Հին Ջուղայի բնակիչը իր տունը վաճառած է մէկու մը, որուն համար այդ հնութիւնը պահպանելը  կարեւոր չէ եղած, քանդած է ու նորը կառուցած է անոր տեղը: Նման դէպքեր արձանագրուած են հիմնականօրէն Իրանի յեղափոխութեան ժամանակաշրջանին, երբ վերահսկողութիւն չկար. հնավայրերը աւերուեցան, նորերը կառուցուեցան` եկամուտնի նպատակով: Եղան դէպքեր, որ նոյն տեղի բնկիչները արտագաղթեցին Ջուղայէն եւ տարբեր շրջաններէն եկան բնակելու այդտեղ նոր հայեր, որոնք քանդեցին հին տուները ու նորը կառուցեցին»,- ըսած է ան:

Ա. Մոնթազերի խօսքով, Իրանի մշակութային ժառանգութեան պահպանութեամբ զբաղող կազմակերպութիւնը այժմ հսկողութեան տակ առած է Նոր Ջուղայի տարածքը, որպէսզի այլեւս հին տուներ չքանդուին: Ըստ անոր, հակառակ այդ վիճակին, այժմ Սպահանի ամենագեղեցիկ վայրը, որ նաեւ հնութիւն կը համարուի, Նոր Ջուղան է:

«Ծրագիր կայ, որուն համաձայն կ՛ուզեն այնպէս ընել, որ այդ տարածք մեքենաներ մուտք չգործեն, այլ միայն քալելով հնարաւոր ըլլայ շրջիլ ամբողջ տարածքով: Բացի այդ, մշակութային ժառանգութեան կազմակերպութեան կողմէ գնուած է 10 տուն, նորոգուած է, որոնք պիտի ըլլան  մշակոյթի զարգացման կեդրոններ: Այդ տուներէն մէկուն մէջ արդէն կը գործէ համալսարան, որ կը զբաղի Նոր Ջուղայի մշակոյթի ուսումնասիրութեամբ»,- ըսած է իրանցի ճարտարապետը:

Անոր ներկայացումով, Ջուղայի մէջ կառուցուած հայերու ու պարսիկներու տուները կը տարբերին իրարմէ:  Հայերու տուներուն սկիզբը այգի է, այնուհետեւ նոր բնակելի մասը, պարսկական տուները երկու մասէ բաղկացած են, ունին հիւրերու համար նախատեսուած յատուկ մաս եւ ընտանիքին ապրելու համար մաս: Եւ հայերու, եւ պարսիկներու տուները կառուցուած են աղիւսով եւ կաւով, ինչպէս  Ջուղայի եկեղեցիները: Ըստ իրանցի փրոֆէսորին, քար ընդհանրապէս չէ օգտագործուած, քանի որ այդ տարածքին մէջ քար քիչ կայ: Հայկական տուները հիմնականօրէն մէկ-երկու յարկանի են: