Հայաստանում հրատարակված գիրքը վերահաստատում է Ստամբուլի ճարտարապետական դիմագիծը կերտած Պալյանների հայ լինելը
Պալյան ճարտարապետական գերդաստանի նախագծմամբ Ստամբուլում կառուցվելեն հարյուրավոր շինություններ՝ պալատական, ռազմական կառույցներ: Թուրքերըտարիներ շարունակ մերժել են Պալյանների հայ լինելու փաստը: Այսօր արդենԹուրքիայում խոստովանում են այդ մասին: Աշոտ Գրիգորյանը «Հայոց ազգինպարտեզի գանձերը. Պալյաններ» գրքով ևս մեկ անգամ հաստատում է Պալյաններիհայ լինելը: «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում Ալ. Թամանյանի անվանճարտարապետության ազգային թանգարան–ինստիտուտի գլխավորգիտքարտուղար Աշոտ Գրիգորյանը նշեց, որ հետազոտությունն ինքնանպատակ չէ:
«Պալյանները բավականին հայտնի ճարտարապետներ են եղել Թուրքիայում, սակայն իրենց հայ լինելը մերժված էր երկար տարիներ: Եվ այդ մերժումը մեզ ավելի շատ ստիպեց գտնելու եզրեր, վերահաստատելու Պալյանների հայ լինելը: Գրքով հիմնավորվեց, թե ովքեր են Պալյանները, ինչպես են հայտնվել Ստամբուլում, արդյոք այն պատահական երևույթ էր, թե հայ ճարտարապետները մինչ Պալյանները ևս գործում էին Ստամբուլում: Եվ պարզվեց, որ Պալյաններից առաջ, իսկապես, այնտեղ գործել է Սինան ճարտարապետը, որի հայ լինելու մասին ևս լռում են Թուրքիայում»,- ասել է գրքի հեղինակը:
Ա. Գրիգորյանի խոսքով` Պալյանները սուլթանի պալատական կառույցները ստեղծելու համար հայկական լեռնաշխարհից հավաքագրել են հայ վարպետների, համագործակցել նաև ֆրանսիացի կոլեգաների հետ: Եվ այս համագործակցությունն է Պալյաններին բերել Օսմանյան կայսրություն, որի արդյունքում եվրոպական ճարտարապետական ուղղություններով հագեցած կառույցներ են ստեղծվել՝ համալրված իսլամի և հայկական ճարտարապետության ազդեցություններով:
«Գրքում ներկայացվում են ոչ միայն Պալյանները, այլ ողջ հայ շինարարական ներուժը, որն օգտագործվել է: Մենք մի շարք նոր բացահայտումներ ենք կատարել: Ստամբուլում գտել ենք Պալյանների հիմնած արհեստանոցները՝ գորգագործական, մետաքսագործական գործարանները: Մենք ապացուցեցինք, որ Պալյանները ոչ միայն 300 տարի են գործել Ստամբուլում, այլ նրանցից առաջ այնտեղ ևս եղել են հայ ճարտարապետներ, նրանցից հետո և ներկայում ևս կան»,- ընդգծել է Ա. Գրիգորյանը: