Երբ զրույցի ընթացքում Րաֆֆի Արդհալջյանին հարցրի, թե նրան ինչպես կարող եմ ներկայացնել, պատասխանեց՝  «Իբրև հայորդի. ես հոս եմ իբրև հայորդի, ես ժողովրդիս մեկ մասն եմ»:

Թե ինչ նկատի ուներ Րաֆֆի Արդհալջյանը, «Հայերն այսօրի» ընթերցողների հետ միասին փորձենք պարզել այս հարցազրույցի ընթացքում.

– Իմ հասարակական աշխատանքը Հայաստանում վերջին 20 տարիներին եղել է մասնավորապես ընտանեկան ֆոնդերի միջոցով, որը հիմնել եմ 1994 թվականին՝ տիկնոջս և աղջկաս մահվան առիթով: Վերջին 15 տարվա ընթացքում ՀՀ առողջապահության նախարարության  և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի (Unicef) միջոցով ֆինանսավորել եմ Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի վակցինաների մի մասը:

Ապրում եմ Լոս Անջելեսում, իսկ քույրս և եղբայրս փոխադրված են հոս: Քույրս՝ Մարիլու Փափազյանը, Թումո կենտրոնի տնօրենուհին է:

– Պարո´ն Արդհալջյան, ասացիք, որ նախկինում համագործակցել եք ՀՀ առողջապահության նախարարության հետ: Իսկ Սփյուռքի նախարարության հետ Ձեր առաջի՞ն համագործակցությունն է:

– Այո´, այդ ժամանակ Սփյուռքի նախարարություն չկար, միաժամանակ՝ աշխատանքի իրական մարզը Առողջապահության նախարարությունն էր: Բայց այս պարագայում, երբ խնդիրը վերաբերում է սիրիահայերին, լրիվ այլ է:

– Անդրադառնանք սիրիահայերի համար կառուցվող «Նոր Հալեպ» թաղամասին, որի շուրջ Դուք Ֆինանսիստների և բանկիրների համահայկական 2-րդ համաժողովի ժամանակ հանդես եկաք առաջարկություններով:

– Սիրիայի տագնապը, սիրիահայ գաղթականության հարցը բոլորիս զգաստացրեց: Այսօր Լիբանանում 12 հազար սիրիահայ գաղթականներ կան, հազարավոր գաղթականներ կան Հայաստանում: Ես չցանկացա, որ այն, ինչ տարիներ առաջ պատահեց Ադրբեջանից գաղթած մեր քույրերի և եղբայրների, դրանից հետո՝  Իրաքի մեր հայրենակիցների հետ, պատահի նաև սիրիահայերի հետ: Սա պատմական մարտահրավեր է:

Պրպտեցի և տեղեկացա, որ ՀՀ սփյուռքի նախարար Հրանուշ Հակոբյանն իր խանդավառությամբ արդեն ստանձնել է այս հարցի ղեկավարությունը: Սկսեցինք Skaype-ով հեռահար հաղորդակցվել, և շատ արագ ես հասկացա, որ մենք նույն ձևով ենք մտածում: Ու նախարարն այսօր սիրիահայերին տանիք տրամադրելու ուղղությամբ է աշխատում:

Շատ արագ պարզվեց, որ դժվարությունները ֆինանսական գետնի վրա են: Իմիջիայլոց, ես իսկապես հպարտությամբ գիտեցա, թե ինչ տեսակ հզոր աշխատանք կը տարվի Սփյուռքի նախարարությունում: Հակառակ, որ սրանք սոցիալական, տնտեսական և այլ հարցեր են, Սփյուռքի նախարարությունը մեր սիրիահայ հայրենակիցներին օժանդակելու համար  ստանձնել է ամեն տեսակ աշխատանք:

Այսօր կարևորն այն է, թե ինչպես է հնարավոր մեր քույրերին և եղբայրներին շտապ ձևով տուն և տանիք տրամադրել: Շատ արագ սկսեցինք մտածել, թե ինչպես կարելի է կապիտալ ապահովել, ինչպես կարելի է փոքր տոկոսով, 7,10,15 տարի տևողությամբ և փոքր դեպոզիտով (ավանդ) հիփոթեքային վարկեր տրամադրել սիրիահայերին: Սա առաջին հարցն է:

Ավելի հզոր հարցը՝ «Նոր Հալեպ» համալիրի համայնքային, ճարտարապետական պլանավորման հարցերն են: Սա միայն մեկ ոլորտի մասնագետների հարց չէ, տարբեր մասնագիտության տեր մարդիկ պետք է ներառել, որպեսզի պլանավորումը ճիշտ լինի:

Եվ այս առնչությամբ ես ամեն ձևով կը փորձեմ օգտակար լինել: Ես վերջին 2-3 տարին Լոս Անջելեսի քաղաքապետի խորհրդատուն էի տնտեսական հարցերով: Որոշ կառուցողական փորձառություն ունեմ այս ուղղությամբ և ցանկացա իմ փորձառությունը տրամադրել մեր նախարարուհուն, որովհետև մասնագիտական կադրերի բավականին բարդ հարցեր կան:

– Պարո´ն Արդհալջյան, Դուք, բնականաբար, ծանոթ եք Հայաստանի տնտեսությանը, ֆինանսական հնարավորություններին: Որքանո՞վ է հնարավոր Ձեր առաջարկություններն իրագործել:

– Ես կյանքիս մեջ, հատկապես մեր հայրենիքի առնչությամբ, երբ որևէ ծրագրի մեջ աշխատել եմ՝ իրագործել եմ: Վեց տարի առաջ, երբ քույրս հոս եկավ և բարերար Սեմ Սիմոնյանի հետ աշխատեց, այդ ժամանակ երևակայել, թե Թումոյի նման կենտրոն կարելի է հիմնել, իրականանալի չէր շատերի համար: Մենք նույն ընտանիքից ենք, երկուսս էլ նույն այդ խենթությունը ունենք:

Ես էլ սրանից 10 տարի առաջ, երբ 2 միլիոն դոլարի ֆոնդ ստեղծեցի, որը զբաղվում է Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի երեխաներին հատկացվող վակցինաների ֆինանսավորմամբ, այդ ժամանակ դա հսկայական ծրագիր էր: Գիտեք, փիղը պատառ-պատառ կարելի է ուտել: Ամեն ճանապարհ առաջին քայլով է սկսվում: Եթե նույնիսկ մենք չկարողանանք «Նոր Հալեպ» թաղամասը կյանքի կոչել 20 շենքով, այլ կարողանաք մեր սիրիահայ քույրերի և եղբայրների համար 2, 3, 5 շենք կառուցել և մատչելի հիփոթեքով տրամադրել,  դա մեզ համար դարձյալ մեծ հաջողություն է:

– Դուք այսօր անհանգստացած եք սիրիահայերի խնդրով: Հետաքրքիր է՝ Ձեր արմատները որտեղի՞ց են:

– Բոլորիս մեծ հայրերը Ջարդի վերապրողներն են: Մեծ հայրս Ուրֆայից է, և Ուրֆայի ջարդերից հետո նրա առաջին գաղթօջախը երկու ամսով Հալեպն է եղել՝ հակառակ, որ մենք լիբանանահայ ենք: Բայց տարբերություն չկա՝ հալեպահայ ես, պարսկահայ, թե…: Օրինակ, ես ծնվել եմ Քուվեյթում, ուսանել Լիբանանի ճեմարանում, մեծացել Նյու Յորքում, իմ կյանքում 22 անգամ փոխադրվել եմ: Ես էլ չգիտեմ, թե ինչ եմ, բայց կարևորը՝ հայ եմ:

– Պարո´ն Արդհալջյան, եզրափակենք մեր զրույցը՝ անդրադառնալով Ֆինանսիստների և բանկիրների համահայկական 2-րդ համաժողովին:

– Նախարարուհի Հակոբյանը շատ հմուտ ձևով այս հարցը բանկիրների հարթակի վրա դրեց և ասաց, որ սա մեր հավաքական պատասխանատվության մասն է կազմում: Արդեն մարդկանց մտքերի մեջ հարցում մը կա, պատասխանատվության հանձնառություն մը: Մեզի կմնա հաջորդ քայլերն անել:

Ու կը ցանկանամ խոսքս եզրափակել մեկ օրինակով: Սրանից երկու տարի առաջ ծանոթացա Անգլիայի նախկին վարչապետ Թոնի Բլեյերի հետ: Զրույցի ընթացքում նա մեկ գաղափար մեջտեղ բերեց, ասաց՝ Րաֆֆի´, կարելի է դժգոհել, ասել՝ այս չկա, այն չկա, բայց ամենադժվար բանը քաղաքականության կամ հասարակական կյանքի մեջ «այո»-ի քաղաքականությունն է, որը կնշանակե բոլոր դժվարությունների մեջ գտնել լուծումներ:

Դա իրո´ք այդպես է, ու եթե յուրաքանչյուր հարցի մյուս երեսը նայես, ապա կտեսնես պատասխանը, լուծումը: Մեր ժողովուրդը փոքր ժողովուրդ է, բայց մեծ ժողովուրդների խնդիրներն ունի: Ունենք տասնյակ հարցեր, որոնք հնարավոր չէ միանգամից լուծել: Ես այսօր այստեղ եմ եկել լուծելու մեկ հարց՝ սիրիահայերի հարցը, որը կարիք ունի զորավոր մտավոր և կադրային մասնագիտական լուծումների: Եվ եթե կարողանանք այս հարցը լուծել, «այո»-ի քաղաքականությունը ընդհանուր հասկացողության մեջ կմտնի:

Իմ ընդհանուր հայացը կյանքին այս է: Դյուրին է ամեն ինչին «ոչ» ասել, դժգոհել, շատ դժվար է հարցերին լուծում գտնել, հատկապես պրակտիկ և ռեալ լուծումներ:

– Պարո´ն Արդհալջյան, Ձեր լավատեսությունն ու վճռականությունը, որը փոխանցվեց ինձ, հույս ունեմ, որ կփոխանցվի նաև ընթերցողներին և բոլոր այն մարդկանց, ովքեր կարող են օժանդակել ծրագրի կայացմանը: Ու Ձեր գաղափարները՝ կապված «Նոր Հալեպ» թաղամասի հետ, անպայման կիրագործվեն:

Զրուցեց Լուսինե Աբրահամյանը