Դեկտեմբերի 22-ին ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ տեղի է ունեցել պատմաբան, «Օրենքի ուժով» իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպության նախագահ Արմեն Մարուքյանի «Հայոց ցեղասպանության հիմնահարցը համաշխարհային քաղաքականության ազդեցիկ դերակատարների` Թուրքիայի հետ հարաբերությունների համատեքստում» գրքի շնորհանդեսը:

Եռալեզու (հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն) մենագրությունում ներկայացված են համաշխարհային քաղաքականության ազդեցիկ դերակատարների՝ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Եվրամիության՝ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների ներկա վիճակը և այդ հարաբերություններում առկա հակասությունների ու շահերի բախման համատեքստում Հայոց ցեղասպանության հիմնահարցը: Ներկայացված են նաև առաջարկներ ստեղծված իրավիճակում ՀՀ ԱԳՆ-ի և Սփյուռքի լոբբիստական կառույցների կողմից հատկապես Հայոց ցեղասպանության հետևանքների հաղթահարման և փոխհատուցման հարցում նշված ուժային կենտրոններում համապատասխան բարենպաստ տրամադրվածություն ստեղծելու ուղղությամբ:

Գիրքը ներկայացնելիս հեղինակը, նշելով, որ այն պատմաքաղաքագիտական աշխատություն է, ասել է, որ Հայոց ցեղասպանության հետևանքների հաղթահարման համատեքստում ներկայում համաշխարհային ազդեցիկ ուժային կենտրոնների դիրքորոշումից շատ բան է կախված այն իմաստով, որ նրանք առնվազն դրական տրամադրվածություն ունենան և չխոչընդոտեն առաջիկայում հնարավոր իրավական գործընթացին: Պատմաբանը, նախադեպային օրինակներ վկայակոչելով, կարծիք է հայտնել, որ անհրաժեշտ է համապատասխան դիվանագիտական և լոբբիստական աշխատանքներ տանել՝ թույլ չտալու համար, որ պատվեր իջեցվի միջազգային դատական ատյաններին, ինչպես դա տեղի ունեցավ «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» գործի դեպքում, կամ մինչև այդ՝ 1996 թ., երբ ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանը միակողմանիորեն որպես ցեղասպանություն որակեց սերբերի կողմից բոսնիացի մահմեդականների ջարդերը Սրեբրենիցայում՝ մերժելով նույն համատեքստում Սերբիայի հակընդդեմ հայցը:

Պատմաբանը նշել է, որ հաշվի առնելով Օսմանյան կայսրության և նրա իրավահաջորդ ու շարունակող պետության՝ Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքականությունը, որը դեռևս 19-րդ դարի 70-ական թվականներից ուղղված էր Մեծ տերությունների հակասություններն օգտագործելով Հայկական հարցի լուծումը վիժեցնելուն՝ գրքում փորձել է ցույց տալ, որ թուրքերի այդ զենքը պետք է ուղղել հենց իր՝ Թուրքիայի դեմ:

«Ահա այս մտահոգությունները և խնդիրները հանգեցրին ինձ՝ գրելու ներկա աշխատությունը: Հարկավոր է լրջորեն ուսումնասիրել Թուրքիա-ԱՄՆ, Թուրքիա-ԵՄ, Թուրքիա-Ռուսաստան փոխհարաբերությունները, վեր հանել դրանցում առկա հակասությունները, շահերի բախումները և դրանք փորձել օգտագործել Թուրքիայի դեմ՝ Հայոց ցեղասպանության հարցում այդ ուժային կենտրոններում անհրաժեշտ տրամադրվածություն ստեղծելու համար», –ArmenianGenocide100.org-ի տեղեկացմամբ՝ նշել է Արմեն Մարուքյանը:

Ըստ հեղինակի՝ հետազոտության միջոցով, որն իրականացվել է Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի ընթացքում, նախ ներկայացվել են այդ հակասությունները, և փորձ է արված չեզոքացնել այն կարծրատիպը, թե իբր Թուրքիան փայլուն հարաբերություններ ունի այդ ուժային կենտրոնների հետ: Ընդ որում, ոչ միայն Ռուսաստանի պարագայում, որի հետ հարաբերությունները սրվեցին վերջին զարգացումների առնչությամբ, այլև նույնը կարելի է ասել թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների և Եվրամիության հետ ունեցած հարաբերությունների վերաբերյալ: Արմեն Մարուքյանի համոզմամբ՝ պետք է ապացուցել, թե գերտերություններն ինչ շահ կարող են ունենալ Ցեղասպանության հետևանքները հաղթահարելու դեպքում և այդ ուղղությամբ Հայաստանին աջակցելիս:

«Անշուշտ, կարևոր է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի համահայկական հռչակագրով նախատեսված՝ Ցեղասպանության հետևանքների հաղթահարման համար իրավական պահանջների թղթածրարի մշակումը: Սակայն գաղտնիք չէ, որ միջազգային իրավունքի և հատկապես նրա նորմերի կիրառման վրա լուրջ ազդեցություն ունեն աշխարհաքաղաքական ու տարածաշրջանային գործընթացները, միջազգային հարաբերություններում ուժերի վերադասավորումները: Այդ իսկ պատճառով Հայոց ցեղասպանության հետևանքների վերացման միջազգային իրավական գործընթացը պետք է լրջորեն նախապատրաստված ու ապահովագրված լինի դրան նախորդող ու դրա հետ զուգահեռ տարվող քաղաքական-դիվանագիտական գործընթացներով: Պետք է իրավական գործընթացն առաջ տանենք այն ժամանակ, երբ պատրաստ կլինենք, և բարենպաստ կլինի միջազգային դրությունը: Իսկ իրավիճակն այժմ բարենպաստ է Թուրքիայի չափազանց հավակնոտ քաղաքականության առումով. պետք է օգտագործենք մեր հնարավորությունները՝ փորձելու ազդել այն ուժերի վրա, որոնք կարող են ազդել Թուրքիայի վրա»,- ընդգծել է պատմաբանը: