2008 թ. աշնանը Սփիւռքի նորաստեղծ նախարարութեան նախաձեռնութեամբ, ԵՊՀ ռեկտոր Արամ Սիմոնեանի աջակցութեամբ եւ հրամանով հիմնադրուեց Սփիւռքագիտութեան ամբիոնը, որը հնարաւորութիւն ընձեռեց պատրաստել սփիւռքագէտներ: Այսպիսի մասնագէտների բացակայութիւնն, իրօք, զգալի  էր, քանզի 7 միլիոնանոց  սփիւռքը, նրա հիմնախնդիրները ճանաչելու համար հարկաւոր էր նախեւառաջ սովորել Սփիւռքի պատմութիւնը, ուսումնասիրել Սփիւռքահայ համայնքների կեանքի տարբեր  ոլորտները` պատմական, քաղաքական, տնտեսական, մշակութային եւ այլն: Սփիւռքագիտութեան ամբիոնը կայացել է, ունի պատմութիւն, որը, թէեւ կարճ, բայց բովանդակալից է, ունի արդէն անցեալ, ներկայ եւ խոստումնալից ապագայ: Այս «եռանկիւնուէ շուրջ էլ «հայերն այսօրիէ թղթակիցը զրուցեց Եպհ  սփիւռքագիտութեան ամբիոնի վարիչ, բանասիրական գիտութիւնների դոկտոր, պրոֆէսոր Իւրի ԱՒԵՏԻՍԵԱՆԻ հետ:

– Պարո՛ն Աւետիսեան, այսօր արդեօ՞ք մեծ  է սփիւռքագիտութեամբ հետաքրքրուող ուսանողների թիւը:

– Տարէցտարի եւ արագօրէն աճում է այդ ուսանողների թիւը, քանզի մասնագիտութիւնը նոր է, հետաքրքիր եւ հեռանկարային, աւելին`  հայրենասիրական:

– Ովքե՞ր են դասաւանդում, շեշտը հիմնականում ինչի՞ վրայ է դրւում:

– Մեր դասախօսները շատ պատրաստուած մասնագէտներ են, ունենք անուանի պատմաբաններ, արեւմտահայերէնի լաւ մասնագէտներ, հրաւիրուած դասախօսներ,  սփիւռքագէտ պատմաբաններ: Շեշտը դրւում է մասնագիտական բարձր որակ ապահովելու վրայ, իսկ դրա համար ստեղծուած են բոլոր նախապայմանները: Դասաւանդւում են տարբեր առարկաներ` հայ գաղթօջախների պատմութիւն, սփիւռքահայ գրականութիւն, արեւմտահայերէն, սփիւռքահայ մամուլի պատմութիւն:

– Որտե՞ղ են ուսանողները անցկացնում իրենց փորձառութիւնը` պրակտիկան, այստե՞ղ, սփիւռքու՞մ…

– Այստեղ` Սփիւռքի նախարարութիւնում: Նրանք մասնակցում են «Արի տուն»  ծրագրին: Մագիստրատուրայում սովորելու ժամանակ յատուկ պրակտիկա չի  նախատեսւում: Եթէ հնարաւոր լինի,  կկազմակերպուի պրակտիկա սփիւռքահայ գաղթօջախներում:

– Որտե՞ղ պիտի աշխատեն Ձեր ամբիոնի շրջանաւարտները:

– Մենք պարտաւորութիւն չունենք նրանց աշխատանքի տեղաւորելու հարցում, սակայն Սփիւռքի նախարարը խոստացել է աջակցել: Մեր շրջանաւարտները կարող են աշխատել նախարարութիւնում, թերթի, ամսագրի խմբագրութիւնում, կարող են աշխատել իբրեւ արեւմտահայերէնի ուսուցիչներ:

– Սփիւռքից հրաւիրուած մասնագէտդասախօսներ ունե՞ք…

– Հրաւիրում ենք ակադեմիայից, Սփիւռքի նախարարութիւնից, տարբեր ֆակուլտետներից եւ բաժիններից` աստուածաբանութիւն, ժուռնալիստիկայ եւ այլն: Ֆինանսական լուրջ միջոցներ են հարկաւոր դրսից մասնագէտներ հրաւիրելու համար:

Իհարկէ, եղել են եւ լինում են հանդիպումդասախօսութիւններ մտաւորականների, հասարակականքաղաքական գործիչների հետ: Մեզ մօտ դասախօսութիւն են կարդացել Գերմանիայի եւ Շուէդիայի հայ համայնքների ներկայացուցիչները, Պոլսից եկել էր «Ժամանակ» օրաթերթի խմբագիր Արա Գոչունեանը, Բէյրութի Հայկազեան համալսարանից եկել էր Անդրանիկ Դաքեսեանը, Հայկական բարեգործական ընդհանուր միութեան փոխնախագահ Յովիկ Էօրդեկեանը:

– Պարո՛ն Աւետիսեան, քանի՞ շրջանաւարտ ունէք:

– Առաջին անգամ ունեցանք 11 շրջանաւարտ` շատ պատրաստուած սփիւռքագէտներ, ովքեր իրենց ստացած գիտելիքներով, փորձառութեամբ կարող են աշխատել թե՛ Հայաստանում, թե՛ Սփիւռքում:

– Ովքե՞ր են Ձեզ օգնում:

– Մեր բուհի ռեկտորը, Սփիւռքի նախարարութիւնը, որը մեզ օգնում է ֆինանսապէս, նաեւ գործնական աջակցութիւն է ցոյց տալիս` վճարելով 10 ուսանողի ուսման վարձը:

Ունենք 55 տեղ, որից 2-ը` պետպատուերով, մենք սպասում ենք եւ սիրով ընդունում այն լաւագոյններին, ովքեր պատրաստ են լծուել սփիւռքագիտութեան կարեւոր, հայրենանուէր գործին, հմտանալ այդ մասնագիտութեան մէջ:

– Ինչ  միջոցառումնե՞ր էք կազմակերպում, մասնակցու՞մ էք Սփիւռքի  նախարարութեան կազմակերպած միջոցառումներին, գիտաժողովներին:

– Կոնֆերանսներին, գիտաժողովներին մասնակցում են եւբ ամբիոնի դասախօսները, եւբ ուսանողները: Անցած տարի յուլիսի 2-ին Ծաղկաձորում «Արեւմտահայերէնի ուսուցման վիճակը Սփիւռքում» եռօրեայ գիտաժողովն էր, որին մասնակցեցին թե՛ մեր ուսանողները, թե՛ դասախօսները:

2010-ի մարտ ամսին Սփիւռքի նախարարութեան եւ ԵՊՀ-ի նախաձեռնութեամբ կազմակերպուել էր քննարկում «Արեւմտահայերէնի վաղուայ օրը»  թեմայով, որին մասնակցում  էին մեր ամբիոնի դասախօսները:

2010-ի ապրիլին մասնակցեցինք «Հայ ինքնութեան որակների պահպանումը խառնամուսնութիւններում»  երկօրեայ գիտաժողովին:

– Ին՞չ ծրագրեր ունէք առաջիկայում:

– Աշնանը պատրաստւում ենք Մեծարեցին նուիրուած գիտաժողով անցկացնել հայ գրականութեան ամբիոնի հետ: Վերջերս նշեցինք Յակոբ Օշականի յոբելեանը:

– Իսկ բակալաւրիատի հարցը՞…

– Կունենանք նաեւ բակալաւրիատ. մագիստրատուրան արդէն ամրագրուած է, կայացած:

– Ովքե՞ր են Ձեր ուսանողները,  ո՞ր ֆակուլտետներից:

– Մեր ուսանողները հիմնականում հայ բանասիրութեան ֆակուլտետի շրջանաւարտներ են, բայց ունենք նաեւ պատմաբաններ, Թատերական  ինստիտուտի, Բրիւսովի անուան լեզուաբանական համալսարանի շրջանաւարտներ, նոյնիսկ` կենսաբան:

– Ին՞չ դժուարութիւններ եւ ի՞նչ ցանկութիւններ ունի ամբիոնը:

– Դժուարութիւնը փոխադարձ այցեր կազմակերպելու մէջ է. շատ եմ կարեւորում մեր ուսանողների այցերը Սփիւռք, ուր շօշափելի եւ իրատեսական կը լինի այդ հասկացութիւնը, կը լինի շփում, ծանօթացում տեղում: Ցանկութիւ՞ն… Սփիւռքը լաւ ճանաչող լաւ մասնագէտներ, արեւմտահայերէնի ուսուցչի պահանջարկ ունենք: Ակնկալում  ենք նաեւ Սփիւռքի գործնական աջակցութիւնը` ամբիոնի գործունէութիւնն առաւել արդիւնաւէտ եւ նպատակային դարձնելու համար:

– Դէ ինչ, մաղթենք, որ Սփիւռքագիտութեան ամբիոնի գործունէութեան սահմաններն ընդլայնուեն, եւ լուծուէն բոլոր կնճռոտ հարցերը, որոնք դոյզնինչ խոչընդոտում են ամբիոնի լիարժէք ընթացքը:

Զրոյցը վարեց Կարինէ ԱՒԱԳԵԱՆ