Սա անհրաժեշտութիւն է, քանզի վերջին տարիներին փակուել են արտասահմանեան մի շարք համալսարաններում գործող հայագիտական ամբիոնները, նուազել է հետաքրքրութիւնը հայկական դպրոցների հանդէպ, որոնցից շատերը դարձել են կիրակնօրեայ: Հայապահպանութիւնը մի ահռելի ոլորտ է, որի մէջ ներգրաւուած են դպրոցը, եկեղեցին, հանրային կազմակերպութիւնները, լրատուամիջոցները, մշակութային կառոյցները: Նշանակում է` ողջ մշակությն իր այլազան դրսեւորումներով:

ՀՀ Սփիւռքի նախարարութիւնը Համաշխարհային հայկական կոնգրէսի հետ տակաւին 2011-ի գարնանը յայտարարել է «Հայապահպանութեան գործում ունեցած նշանակալի աւանդի համար» հերթական համահայկական ամենամեայ մրցանակաբաշխութիւնը: Արդէն աւանդական դարձած մրցանակաբաշխութիւնն այս տարի ընդգրկել է երեք անուանակարգ.

«Մայրենիի լաւագոյն ուսուցիչ»

«Լաւագոյն երիտասարդական կ’ազմակերպութիւն»

«Կտոր մը հայրենիք»  երիտասարդական հայագիտական հետազօտութիւններ:

Իւրաքանչիւր անուանակարգի համար ՀՀ Սփիւռքի նախարարութեան եւ Համաշխարհային հայկական կոնգրէսի կողմից ձեւաւորուել են մասնագիտական մրցութային յանձնաժողովներ, որոնք մշակել են յայտադիմումները, գնահատման չափանիշները: Ուրախալի է այն հանգամանքը, որ արդէն իսկ ստացուել են բազմաթիւ յայտեր` ընդհանուր առմամբ 69 յայտ բոլոր երեք անուանակարգերում, ինչը վկայութիւնն է այն բանի, որ աստիճանաբար հայապահպանութեան խնդիրներն իրենց արձագանքներն են գտնում Սփիւռքում, հետաքրքրում շատերին, յատկապէս երիտասարդութեան շրջանում ձեւաւորում հետաքրքրութիւն: «Կտոր մը հայրենիք» անուանակարգում ստացուել է 16 յայտ, իսկ սա արդէն կարելի է համարել ձեռքբերում, քանզի հայագիտական հետազօտութիւնների հանդէպ ուշադրութիւնն արդէն աստիճանաբար ընդարձակում է իր տիրոյթները, յատկապէս Սփիւռքում ապրող երիտասարդութեանը մղում դէպի հայագիտական հետազօտութիւնները: «Բոլոր ժամանակներում հայ ստեղծագործ ու ճկուն մտքի շնորհիւ հնարաւոր է եղել հայ ժողովրդի դիմակայումը ճակատագրի փորձութիւններին: Երիտասարդութիւնը կայանալով, այդ փորձութիւնների մասին գիտելիքներ ստանալով եւ նոր ժամանակներում նոյն այդ փորձութիւնների ականատեսը լինելով, ձեւաւորում է իր աշխարհատեսութիւնն ու արժէքային համակարգը: Իւրաքանչիւրն ունի Հայրենիքի իր ընկալումը, եւ այս հետազօտութիւնները հրաշալի հնարաւորութիւն են ընձեռում ճանաչելու այն երիտասարդութեան աչքերով»,- նշուեց ատեանի նիստի ժամանակ: Չսահմանափակելով մասնակիցների կազմը` Սփիւռքի նախարարութիւնը յայտարարել է, որ երիտասարդական հայագիտական հետազօտութիւնների մրցոյթին կարող են մասնակցել ուսանողներ, ասպիրանտներ եւ մինչեւ 35 տարեկան երիտասարդ գիտնականներ Հայաստանից եւ Սփիւռքից:

Հայագիտական հետազօտութիւններն առաւել նպատակային դարձնելու համար ցանկալի կը լինի, որ յանձնախումբը նաեւ մշակի որոշակի թեմաներ, սկզբունքներ, հետազօտութիւնների պատրաստման հարցում ակնկալի նաեւ ՀՀ Գիտութիւնների ակադեմիայի հայագիտութեամբ զբաղուող ինստիտուտների աջակցութիւնը, ինչպէս նաեւ ներգրաւի բուհերի` գիտութեամբ զբաղուող ամբիոններին: Նպատակային հետազօտութիւնները ոչ միայն կը խթանեն հետաքրքրութիւնը հայագիտութեան հանդէպ, այլեւ կը նպաստեն այն բանին, որ ուսումնասիրութիւններն ընդգրկուեն կրթական ծրագրերում, կիրառական նշանակութիւն ունենան մասնաւորաբար Սփիւռքի ուսումնական հաստատութիւններում: Այս ցանկութեան իրագործման համար նախընտրելի է մասնագիտական յանձնախմբերում ընդգրկել նաեւ գիտնական-խորհրդատուների:

Լեւոն Մութաֆեան