-որքա՞ն ժամանակ է, որ ներկայացնում էք երգարուեստը Սիդնեյի օպերայում:

-4 տարի շարունակուեցին իմ յաջողութիւնները օպերայում, քանի որ արուեստս նրանց շատ էր դուր գալիս: Նախանցեալ տարի որոշեցի դադարել երգել օպերայում: Այժմ միայն համերգներով եմ հանդէս գալիս, որովհետեւ յոգնեցուցիչ է շատ: Վերջին երկու օպերաներից յետոյ Պուչինիի «Տուրանդոտ», Եանեչէքի «Յենուֆայ» («Նրա խորթ դուստրը») հասկացայ, որ յոգնում եմ շատ, քանի որ միաժամանակ դասաւանդում եմ կոնսերվատորիայում: Համատեղել  դասաւանդելն ու երգելը դժուար է:

-ձեր ուսանողները որքանո՞վ են հաղորդակցւում հայկական երաժշտութեանը:

-Արդէն 5 տարի է` դասաւանդում եմ Սիդնեյի երաժտական համալսարանում: Ուսանողներ ունեմ, ովքեր արդէն երգում են միջազգային բեմերում: Նրանք բոլորն էլ շատ սիրում են հայկական երաժշտութիւն: Կոմիտասը միշտ իմ ծրագրում է: Փետրուարին` վերադարձիցս յետոյ, նորից կսկսուենդասերը… ծրագրում կան երգեր իտալերէն, ռուսերէն, ֆրանսերէն, գերմաներէն եւ հայերէն:

-դժուար չէ՞ օտարերկրացուն Կոմիտաս դասաւանդել:

-Երաժշտութեան տեսակէտից դժուարութիւններ չկան: Դժուար է բացատրել Կոմիտասի երգերի բովանդակութիւնը օտարերկրացիներին: Ինչպէ՞ս կարող եմ թարգմանել «Գութաներգը» օտարազգի համար: Երգում եմ «Քելէ, քելէ, քելքիդ մեռնեմ», թարգմանում եմ «Walk, walk, I will die for your walking»: Ասում եմ, թէ սիրոյ երգ է, լորիկի հետ է համեմատում աղջկան, բայց չէ՞ որ թարգմանութիւնը լիարժէք չի լինում եւ չի փոխանցում այն զգացողութիւնները, որոնք Կոմիտասն է արտայայտում: Ախ, շատ դժուար է:

-հայաստանի հանդէպ կարօտը որքանո՞վ է օգնում աւելի զգացմունքային ներկայացնել երգերը:

-Զգացմունքայնութիւնը հետս է ամէն ուր` բեմի վրայ, կեանքում:  Իսկ ինչ վերաբերում է ազգային զգացողութեանը,  երբ երաժշտութեան մէջ եմ, այդ մասին չեմ մտացում, բայց ունեցել եմ նախանձախնդրութիւն: Երբ առաջին անգամ դուրս եկայ Սիդնեյի օպերայի բեմ, ժողովուրդը անդադար ոտնկայս ծափահարութիւններով ողջունեց: Այդ պահին ես միայն մի ցանկութիւն ունէի, որ հանդիսատեսը հայ լինի եւ լինեմ Հայաստանում: Չնայած դրան, երբ օտարն է գնահատում քեզ, նշանակում է արուեստը շատ բարձր է: Ճիշտ է, Հայաստանում գնահատում են արուեստը եւ քեզ սիրում են ինչպէս իրենցը, բայց երբ օտարն է գնահատում եւ սիրում ներկայացուած արուեստը, դա արդէն մեծ արժանիք է: Օտարի համար շատ լաւը պիտի լինես, որ ընդունուես: Եթէ շատ լաւը չես, ուրեմն վերադարձիր եւ երգիր Հայաստանում, եթէ ուզում ես երգել:

-ինչպիսի՞ն կը լինի Ձեր գնահատականը արդի հայկական երաժշտութեանը:

-Խուսափում եմ խօսել այդ մասին, որովհետեւ իմ խօսքը ոչինչ չի փոխելու: ժամանակին մենք ունէինք դպրոցականների ֆիլհարմոնիայ: Ամէն կիրակի մեզ դպրոցից տանում էին մեծ համերգասրահներ, որտեղ նուագախումբը նուագում էր դասականերին, իսկ երաժշտագէտները պատմում էին երաժշտութեան պատմութեան մասին: Ես կարծում եմ, որ պակաս կայ առաջին հերթին երիտասարդներին դեռ դպրոցից դասական երաժշտութիւն դասաւանդելու: Դասական երաժշտութիւնը մասն է հայկական կոմիտասեան  երաժշտութեան: Բայց հիմա աւելի շատ հնչում է մեր հարեւանների երաժշտութիւնը:  Սա շատ մեծ ցաւ է ինձ համար: Այսօր բոլորը միանման են երգում: Կարծես ամբողջ հայ ազգը միայն մէկ երգ է երգում, նոյն` ոչ հայկական ելեւէջներով: Չգիտեմ` ով է հիմա հայեցի ժողովրդական երգ ներկայացնում: Ախր մենք ի՜նչ գանձեր ունենք, ու՞ր են դրանք: Ես չեմ ուզում քննադատել, որովհետեւ, ըստ երեւոյթին, հէնց այս ազատութիւնը բերեց երաժշտութեան այսպիսի տեսակներ: Բայց յուսով եմ, որ պէտք է մաքրուի դեռ, որովհետեւ ինչքան մարդ հանդիպեցի, տեսայ, որ դեռ ինձ յիշում են եւ սիրում են, ուրեմն սիրում են նաեւ իմ արուեստը: Նշանակում է` դեռ կայ մաքրութիւն եւ կարելի է դեռ փոխել նրանց: Տարիներ առաջ մէկը հեռուստացոյցով երգում էր « Կռունկ»: Ապշեցի, այնքան տխրեցի: 30 տարի է անցել արդէն, բայց դեռ յիշում եմ: Վազեցի սենեակ խոհանոցից: Առաջին իսկ հնչիւնները լսելուց յետոյ, անջատեցի հեռուստացոյցը: Ուզում եմ ասել այն ժամանակ էլ կային այդպիսի կատարողներ եւ միշտ էլ լինելու են, բայց նախընտրելի է, որ այն երիտասարդները, որոնք դեռ կրողներն են հայկական երաժշտութեան աւելի ուժեղ կը գտնուեն եւ կը կարողանան տարածել այն:

-կարծում էք հետ կը գա՞նք դեռ կոմիտասեան մաքրութեան, թէ՞ շատ ենք հեռացել:

-Հեռացել ենք, բայց հաւատ ունեմ, որ կը գանք: Եթէ չգանք, ուրեմն մենք ազգ չենք: Բայց եթէ մենք մեր պատմական դժուարութիւնները յաղթել ենք եւ մնացել ենք հայ, ուրեմն այս շրջանը ի՞նչ է որ, ի հարկէ կը յաղթահարենք: Կ’անցնի: Հիմա շատերը փորձում են իրենց ես-ը դնել: Սակայն նրանք չգիտեն, որ դա օտար է, իրենց ես-ը չէ:

-ունէ՞ք արդեօք նպատակ թէկուզ ապագայում հետ գալ եւ հայ երիտասարդներին օգնել գտնել եւ կազմաւորել երաժշտական աշխարհում իրենց հայեցի ես-ը:

-Ես չեմ ուզում օդի մէջ ինչ որ բառեր ասել: Չեմ մտածել երիտասարդների մէջ սերմանեմ այդ ես-ը, բայց մտածել եմ, որ գամ եւ դասաւանդեմ ճիշտ երգեցողութիւն:
Անցեալ տարի ինձ խնդրեցին վարպետութեան դաս անցկացնել Արամ Խաչատրեանի տուն-թանգարանում: Օրը որոշուեց, դիմեցին կ’ոնսերվատորիային, բայց այնտեղից մերժուեց: Այն դէպքում երբ ես Ամերիկայում, Չինաստանում եւ այլուր ունեցել եմ վարպետութեան դասեր: Պէտք է նշեմ նաեւ, որ մինչեւ հիմա ոչ մի կոչում չունեմ: Ինձ կոչում առաջարկեցին 1990 թուականին, որը ինչ-ինչ պատճառներով չստացայ: 35 տարի արուեստին եմ տուել եւ….. ինչ որ է…

-ի՞նչն է Ձեզ պակասում Հայաստանից Աւստրալիայում եւ հակառակը:

-Հոգիս, մարդասիրութիւնը, իմ տունը Հայաստանում է: Օտար երկիրը գեղեցիկ պատկեր է, ուրիշ ոչինչ…