Հարցուցէք ոեւէ հայ աշակերտի, ուսանողի, իր նախասիրած հայկական տօնը: Պատասխանը անմիջապէս եւ միանգամայն  յստակ  է՝ Վարդանանցը:

Անառարկելի ճշմարտութիւն: Յիշողութեանս մէջ տակաւին թարմ կը մնան դպրոցական տարիներու Վարդանանցի  հանդիսութիւնները: Կարծես երէկ ըլլային անոնք: Ամպիոնի վրայ կարմիր  զգեստով հայոց  սպարապետին  դիմանկարը, իսկ  մենք՝  ոտքերը  գետին  զարնելով, բռունցքները  բարձրացնելով՝

Հայ եմ ես,  հայ եմ ես,

Սարսափեցէք իմ ձեռքէս,

Հայաստանը ազատող

Քաջ  Վարդանի  թոռն եմ  ես:

Այո’,  Քաջ  Վարդանի  թոռը  ըլլալու անխառն հպարտութեամբ կը  վերադառնայինք  դպրոցէն:

Տասն եւ վեց  դարեր անցած են  Աւարայրի  ճակատամարտէն: Ինչո՞ւ տակաւին կը խօսինք Վարդան  Մամիկոնեանի մասին: Կ’ոգեկոչենք  Վարդանանց  տօնը:

Մեր  ժողովուրդը կենաց եւ մահու բազմաթիւ  գոյակռիւներ մղած է պատմութեան ընթացքին: Վարդանանցը կը տարբերէր նախորդներէն:Աւարայրի հերոսամարտը իր խորհուրդով ուղեցոյց ծառայեց հայ ժողովուրդի իրերայաջորդ սերունդներուն,մարմնաւորելով անոր ազգային ազատագրական ոգին, դառնալով հայ ժողովուրդի ազգային գիտակցութեան եւ  հոգեբանութեան առանցքը:

Պատմիչ Եղիշէին կը պատկանի՝ «ժողովուրդ մը պէտք է նուաճէ իր ապրելու իրաւունքը»,- խորիմաստ արտայայտութիւնը: Աւարայրը համաժողովրդական պոռթկում էր պահպանելու մեր  ինքնութիւնն ու գոյութեան իրաւունքը: Մեր ժողովուրդը օրհասական պահուն  ընտրեց Աւարայրը եւ Աւարայրի նահատակներուն արեամբ  կերտեց իր ազգային  գաղափարախօսութիւնը: Մահ  ոչ իմացեալ՝ մահ է, մահ իմացեալ՝ անմահութիւն…  պատմիչ  Եղիշէի՝  իմաստաւորած   մահուան այս գաղափարը դարեր շարունակ  ուղեկցեցաւ  հայ մարդուն մինչեւ Սարդարապատ, Արցախ:

Վարդանանցը կազմաւորեց մեր ազգային նկարագիրը, իսկ  Վարդանանց ոգին ուռճացուց  մեր  ժողովուրդին ապրելու իրաւունքը: Այդ ոգին յաջորդ սերունդներուն անեղծ  փոխանցելու պատասխանատուութիւնը մեզի  վստահուած է այսօր:

Մեր ազգային, հասարակական կեանքը ծանրաբեռնուած է բազմաթիւ երեւոյթներով: Ունինք արտաքին եւ ներքին  թշնամիներ: Համաշխարհայնացման անդէմ հոսանքը կը վտանգէ մեր լեզուն, մեր մշակոյթը եւ կը  փորձէ այլափոխել մեր ազգային դիմագիծը: Միւս  կողմէ, մեր իսկ  ձեռքով արշաւ մը  ծաւալած ենք  մայրենիին դէմ, մոռնալով, որ լեզուն եւ հաւատքն են ազգը պահողը, զայն միացնողը:  Խօսքս կ’ուղղեմ  մեր երիտասարդութեան. սիրելի տղաք եւ աղջիկներ, յիշեցէ’ք Խաչատուր Աբովեանի ՝  «տասը լեզու  սորվեցէք, բայց ձեր լեզուն եւ  հաւատքը ամուր պահեցէք»,-աղերսը:

Միտում  չունիմ  նսեմացնելու  օտարը, սակայն անոր կողքին  չմոռնանք մեր  մայրենին, մեր մշակոյթը, մեր պատմութիւնն ու աւանդութիւնները: Համազգային  ժառանգութիւններու  հանդէպ անտարբերութիւնը մահուան  սպառնալիք  է սփիւռքահայութեան եւ  հայրենիքին:

Միւս կողմէ, անցեալին  եթէ  հաւատքն էր  մեր դէմ  ծաւալած  հալածանքին պատճառը, այսօր, մեր անտարբերութեամբ  կ’ոտնակոխենք  մեր սուրբերէն եւ հոգեւորականներէն ժառանգած հաւատքը: Վկայ մեր կիսադատարկ եկեղեցիները: Աղանդաւորական շարժումներ գետնառիւծի նման կը վխտան մեր շուրջ: Կրօնական դաստիարակութիւն  կը դասաւանդուի՞ մեր  վարժարաններուն մէջ` Լիբանան եւ ի սփիւռս աշխարհ…:  Կը մեղանչենք  հաւատքի դէմ:Արդեօ՞ք հայկական քանի վարժարաններու մէջ կ’երգուի «Նորահրաշ Պսակաւորը», կամ` «Թէ Հայրենեաց Պսակադիր»ը…: Քանինե՞ր  արդեօք  մեր ազգաշունչ երգերը կ’երգեն այսօր: Կը մեղանչենք իբրեւ ազգ եւ  անհատ:

Մարդոց եւ ժողովուրդներու պատմութեան մէջ ապացուցուած է, որ հաւատքի հետեւանք են մեծ սխրագործութիւնները: Հաւատքէն կը բխին անհատներու եւ ժողովուրդներու մեծ գաղափարները: Եւ վերջապէս ին՞չ է հայրենասիրութիւնը եթէ ոչ, հաւատք դէպի ապագայ: Հաւատքէն կը ծնի ընկերոջ, բարեկամին եւ հաւաքականութեան հանդէպ նուիրումն ու ծառայութիւնը: Հաւատքը խախտած է մեր մէջ: Անտարբերութիւնը, նիւթապաշտութիւնը, մակերեսայնութիւնը եւ փառասիրութիւնը խիտ թաղանդի տակ ծածկած են մեզ` մեծամասնութեամբ: Վերադառնանք մեր արմատներուն, մաքուր ու անեղծ հաւատքին: Վարդանանց սուրբերու հաւատքով պահպանենք մեր հայրենիքը, Արցախը:

Վարդանի տիպարով ազգանուէր կերպարներ անհրաժեշտ են մեր այօրուան իրականութեան մէջ:Վարդանանց հաւատքով զօրացնենք  մեր նորանկախ պետութիւնը, հայրենիքի անվտանգութեան վահան՝  ազգային բանակը:

Աւարայրի  հերոսամարտը  միասնականութեան  խորհուրդ մը կը պատգամէ  մեր ժողովուրդին: Աւարայրի  ճակատամարտին  մասնակցեցաւ  ոչ միայն հայոց  բանակը, այլեւ  համայն   հայ  ժողովուրդը՝ իր  բոլոր խաւերով: Բարոյական հզօր կամքը եւ գիտակցական  բարձր  ուժը  պիտի յարատեւեն, որովհետեւ հայ  ժողովուրդը կը մերժէ  ձուլուիլ, անհետանալ այլ ազգերու նման: Աւարայրի հերոսամարտին  ծառացած   միասնականութեան  ոգին մեզի  անհրաժեշտ է ամէն  օր եւ ամենուրէք:

Վարդանանց ոգիով  պիտի հետապնդենք պահանջատիրական մեր  պայքարը: Այդ հաւատքով պիտի  պահպանենք մեր  հայրենիքը, Սփիւռքը եւ Արցախը:
Վարդաններու նուիրումով եւ Վարդանանց խորհուրդով պիտի  կերտենք մեր ժողովուրդի  այսօրը  եւ  վաղը:

 Յարգանք եւ  պատիւ Վարդանանց    նահատակներուն:

ԱՀԱՐՈՆ  ՇԽՐՏԸՄԵԱՆ