-ի՞նչ ճանապարհ է անցել Սփիւռքագիտութեան ամբիոնն` իր կայացման ճանապարհին:

-Համալսարանում Սփիւռքագիտութեան ամբիոն ստեղածելու խնդիրը տարիներ առաջ էր քննարկւում, բայց դժուարութիւններ կային, ու հարցն անընդհատ ձգձգւում էր: Երբ ստեղծուեց Սփիւռքի նախարարութիւնը, անմիջապէս խնդիր առաջացաւ նաեւ անդրադառնալ այդ հարցին: Եւ ահա Սփիւռքի նախարարութեան, մասնաւորապէս` տիկին Հրանոյշ Յակոբեանի գործուն աջակցութեամբ Եպհ-ում բացուեց սփիւռքագիտութեան ամբիոնը: Այդ գործում, ի հարկէ, մեծ էր նաեւ համալսարանի ռեկտորի` պարոն Արամ Սիմոնեանի ներդրումը: Ամբիոնը պիտի սպասարկէր այսպէս ասած մագիստրատուրային եւ մի քանի ֆակուլտետների, որտեղ մենք նախատեսում էինք որոշակի դասընթացնէր կազմակերպել Սփիւռքի համար: Հիմնադրումից մէկ տարի յետոյ բացեցինք մագիստատուրան` սփիւռքագիտութիւն մասնագիտութեամբ: Աւելի ճիշտ`սկզբում մասնագիտացում էր, բայց շատ կարճ ժամանակում յաջողուեց մասնագիտացումը փոխել մասնագիտութեան, ինչը նշանակում է, որ մեր շրջանաւարտներն աւարտում են` ստանալով սփիւռքագէտի մասնագէտի տիտղոս: Սա շատ կարեւոր է, քանի որ ինքնին սփիւռքագէտի մասանգիտութիւնը քիչ կապ ունի բանասէրի մասնագիտութեան հետ: Եթէ բանասիրութեան ուսումնասիրութեան խնդիրը միայն սփիւռքահայ գրականութիւնն է եւ արեւմտահայերէնը, ապա մենք ընդլայնում ենք մեր գործունէութեան շրջանակը` առհասարակ սփիւռքը ճանաչելու համար:

-քանի՞ ուսանող կայ այսօր ամբիոնում եւ ի՞նչ բազային կրթութիւն ունեն նրանք:

-Այսօր ունենք մագիստատուրայի երկու կուրս, իւրաքանչիւրում` 11-ական ուսանող: Իմ տպաւորութիւնն այն է, որ ընտրութիւնը կատարուել է բաւարար յաջող, որովհետեւ նրանց թւում կան ուսանողներ, ովքեր տիրապետում են մի քանի լեզուների: Ունենք թուրքերէն, իսպաներէն, պորտուգալերէն իմացող եւ հետաքրքրութիւնների մեծ շրջանակ ունեցող մագիստանտներ: Մեր ուսանողները հիմնականում Հայ բանասիրութեան ֆակուլտետի շրջանաւարտներ են, բայց ունենք նաեւ ուսանողներ Բրիւսովի անուան լեզուաբանական համալսարանից, ԵՊՀ արեւելագիտութեան ֆակուլտետից, նոյնիսկ Կենսաբանականն աւարտած շատ պատրաստուած մի երիտասարդ ունենք, պատմաբաններ, թատերական ինստիտուտի շրջանաւարտներ, ովքեր իսկապէս լրջօրէն հետաքրքրւում են Սփիւռքով:

-դասախօսները միայն համալսարանականնե՞ր են թէ՞ նաեւ դրսից հրաւիրուած մասնագէտներ էլ կան:

-Մեզ մօտ դասաւանդւում են ամենատարբեր առարկաներ` գաղթօջախների պատմութիւն, համայքների պատմութիւն, ի հարկէ նաեւ սփիւռքահայ գրականութիւն, արեւմտահայերէն, սփիւռքահայ մամուլի պատմութիւն: Մեր դասախօսնէը շատ պատրաստուած մարդիկ են. օրինակ` Պետրոս Յովհաննիսեանն ու Էդուարդ Մելքոնեանը անուանի պատմաբաններ են, Արման Եղիազարեանը Սփիւռքի նախարարութեան Հայրենադարձութեան եւ հետազօտութիւնների վարչութեան պետն է, Ռուբեն Սաքապետոյեանը արեւմտահայերէնի լաւագոյն մասնագէտներից մէկը եւ այլն: Մեզ մօտ շատ են հրաւիրւում դասախօսներ նաեւ դրսից: Տարբեր ֆակուլտետներից կան հրաւիրուած դասախօսներ կոնկրէտ ոլորտների գծով` աստուածաբանութիւն, լրագրութիւն, արուեստաբանութիւն եւ այլն: Այս պահին մեզ մօտ Գերմանիայի հայ համայնքի ներկայացուցիչն է դասախօսութիւն կարդում, յաջորդ դասին Շուէդիայի հայ համայանքի ներկայացուցիչն է: Խնդիրն այն է, որ նման մարդիկ շատ կարճ ժամանակով են գալիս Հայաստան, եւ հասցնում ենք միայն 1-2 հանդիպում կազմակերպել ուսանողների հետ: Նմանատիմ հանդիպում-դասախօսութիւններն առանձնապէս շատ են դուր գալիս ուսանողներին, քանի որ անմիջապէս շփւում են սփիւռքեան իրականութեան հետ:

-գիտեմ, որ այս տարի մասնագիտութեան առաջին մագիստրոսական աշխատանքներն են գրւում: Ին՞չ հիմնական թեմաներ, ուղղութիւններ են ընտրուել:

-Այո, այս տարի կ’ունենանք մեր առաջին մագիստրոս-շրջանաւարտները: Թեմաներից մէկն, օրինակ, Հրանտ Դինքի հրապարակախօսութեանն է վերաբերում, միւսը` Սփիւռքի կազամկերպական կ’առուցուածքային նկարագրին, երրորդը` Կ’ալիֆոռնիայի հայ համայանքի պատմութիւնն է ամփոփում: Ունենք թեմա գրականութիւնից, լեզուաբանութիւնից, լրագրութիւնից, քաղաքականութիւնից: Ուզում եմ ընդգծել, որ ամբիոնը բաւականին շնորհակալ գործ է անում, քանի որ պատրաստում է Սփիւռքը իմացող, ճանաչող մասնագէտներ: Յաճախ մեզ թւում է, թէ լաւ ենք ճանաչում Սփիւռքը, սփիւռքահային, բայց հայ-թուրքական յարաբերութիւնների վերջին փուլը ցոյց տուեց, որ մեր ճանաչողութիւնն այնքան էլ խորը չէ: Ճանաչելու համար հանգամանօրէն պէտք է ուսումնասիրել Սփիւռքը: Ես ինքս յատուկ աշխատանքներ եմ տանում, փորձում օգնականներ, աջակիցնէր փնտրել, որ մեր ուսանողները լինեն նաեւ Սփիւռքում: Տեսականօրէն նրանք բաւական պատրաստուած են, բայց պէտք է նաեւ գործնականում շփուեն, ճանաչեն սփիւռքը:

-որտե՞ղ էք տեսնում շրջանաւարտների յետագայ գործունէութիւնը, աշխատանքը:

-Եւ այստեղ` Հայաստանում, եւ Սփիւռքում: Ունենք նախարարութիւն, որտեղ մասնագէտներ են պէտք: Ընդ որում մեր ուսանողները մասնագիտանում են կոնկրէտ համայնքների, տարածաշրջանների գծով, եւ կարող են օգտակար լինել այդ համայնքների հետ տարուող աշխատանքներում: Ի հարկէ, ունենք նաեւ խնդիր մասնագէտներ պատրաստելու հէնց Սփիւռքում աշխատելու համար` խմբագրութիւններում, դպրոցներում, կազմակերպութիւններում: Հիմա կայ արեւմտահայերէնի ուսուցչի պահանջարկ:

-ի՞նչ խնդիրներ եւ հեռանկարներ կը մատնանշէք:

-Երբեմն դժուար է լինում լաւ մասնագէտներ գտնել` դասաւանդելու համար. մենք նոյնիսկ հայթայթում ենք Սփիւռքը ճանաչող մասնագէտներ, եւ դա բնական է, քանի որ իբրեւ գիտակարգ այն նոր է ձեւաւորւում: Երկրորդը` գործուղումների խնդիրն է, որպէսզի մեր ուսանողները լինեն Սփիւռքում, իսկ Սփիւռքից էլ գան մեզ մօտ սովորելու