«Պոլիս եւ անդին». այսպէս կը կոչուէր վերջերս Նիւ Եորքի մէջ կազմակերպուած Լեւոն Լաճիկեանի գծանկարչական աշխատանքներու անհատական ցուցահանդէսը, որ 15-րդն է անոր ստեղծագործական կենսագրութեան մէջ: Յայտնի գեղագէտ-գծանկարիչն իր ուշադրութիւնը վերջին տարիներուն կեդրոնացուցած է Պոսֆորի ափին փռուած այդ պատմական քաղաքի անցեալի ու ներկայի վրայ: Վկայութիւնը դէպի Կ.Պոլիս-Սթամպուլ կատարած անոր 3 այցելութիւններն են, որոնց նպատակը ոչ միայն «Պոլսոյ թաղերուն մէջ» պտոյտ գործել եղած է, այլ նաեւ անոր անանց հմայքը մեզ փոխանցելը:
«Պոլիսը նախ գրաւիչ է իր բնական գեղեցկութեամբ` Պոսֆորի նեղուց, Իշխանաց կղզիներ եւ այլն,«Հայերն այսօր»-ի հետ զրոյցին կը պատմէ Լեւոն Լաճիկեան, ապա կ’աւելցնէ,- Այն կը գրաւէ նաեւ իր բազմամշակոյթ միջավայրով ու տարբեր քաղաքակրթութիւններու` ներառեալ հայկական, գոյութեամբ»: Իրօք, Լեւոնի պատկերաշարին մէջ մեր առջեւ մեծապէս հայ Պոլիսն է կամ, ինչպէս տեղացի հայերը կ’ըսեն` «մերին Պոլիսը»:

«Պէտք չէ մոռնալ, որ պոլսահայութիւնը 100 եւ աւելի տարիներ ապրած ու կ’ապրի 1915-ի դառն յիշողութեամբ եւ ատոր յաջորդած քաղաքական ու տնտեսական ահաբեկումներով,- կը շարունակէ մեր զրուցակիցը,- Ու չնայած այդ ամէնուն, Պոլսոյ մէջ այսօր կը շարունակէ ապրիլ աշխոյժ հայ համայնք մը, որուն կենսունակութեան ցուցիչներէն լաւագոյնը թերեւս այնտեղ հրատարակուող հայ մամուլն է` «Ժամանակ», «Մարմարա», «Ակօս», «Լոյս» թերթեր եւ «Փարոս» մշակութային ամսագիր»:

Վերջինս էր, որ 2015թ. հէնց Պոլսոյ մէջ` հայաշունչ Գնալը կղզիին մէջ, կազմակերպեց հայրենի արուեստագէտի «Պոլիսը` մօտ ու հեռու» ցուցահանդէսը, այդ մասին մասնաւորապէս գրելով. «Լեւոն Լաճիկեանի Պոլիսը այլ գեղեցկութիւն ունի»: Մէջբերենք նաեւ «Ակօս»-ի հայկական ներդիրի պատասխանատու Բագրատ Էստուկեանի կարծիքը. «Լեւոն Լաճիկեանի գործերը դիտելով` նկատած ենք, որ ան մեր օրերը ապրելով` իրաւամբ կը կարենայ թափանցել նաեւ անցեալ: Պատմական հին կառոյցներուն նայելով` ան կրնայ տեսնել վերջիններուս մէկ, անգամ  քանի մը դարերու պատմութիւն ունեցող անցեալը, որ եւ կ’արտացոլէ իր աշխատանքներուն մէջ»:

Այս անգամ արուեստագէտը Նիւ Եորք  մեկնած էր տեղի պոլսահայ շրջանակներու հրաւէրով: Սբ. Աստուածածին Հայաստանեայց եկեղեցւոյ «Թուֆայեան» սրահին մէջ բացուած ցուցահանդէսը ուղեկցուած է հետաքրքիր դասախօսութեամբ` «Պոլսոյ դերը հայ մշակոյթի պատմութեան մէջ» թեմայով: Բանախօսը ներկայացուցած է յայտնի-անյայտ փաստեր ոչ միայն Պոլսոյ անցեալէն, այլեւ ներկայէն` մասնաւորապէս նշելով, որ երկարատեւ ընդմիջումէ ետք  հայ սփիւռքի մէջ նկատելի է Պոլսոյ գրամշակութային յառաջատար դերի վերադարձն ու վերահաստատումը:

Ըստ բանախօսին, ինք մեծ տեղ  յատկացուցած է պոլսահայ համայնքի դիմագրաւած մարտահրաւէրներուն, որոնցմէ գլխաւորը հայախօսութեան մակարդակի շեշտակի անկումն է: Հարցը այն է, որ կատարուած ուսումնասիրութիւններուն համաձայն, այսօր տեղի երիտասարդ հայ սերունդի միայն 9%-ը կը խօսի մայրենի լեզուով: Աւելին` բանախօսին տուեալներով տարիէ տարի կը պակսի ոչ միայն Պոլսոյ վարժարաններ յաճախողներու, այլեւ ուսուցիչներու թիւը: Այս առումով ան ունկնդիրներուն մանրամասն ներկայացուցած է Թրքահայ ուսուցչաց միութեան 50-ամեայ արդիւնաւէտ գործունէութիւնը:

Ներկաներու հարցումներն ու քննարկումները շարունակուած են 40-է աւելի գծանկարներու առջեւ, որոնց վաճառքէն գոյացած հասոյթին մէկ մասը` 1300 ԱՄՆ տոլար, փոխանցուած է Գիւմրիի կարիքաւոր ընտանիքներուն: Օգտուելով առիթէն` Հայաստանէն ժամանած արուեստագէտը նաեւ ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան Ոսկէ մետալը փոխանցած է Պոլսահայ օգնութեան միութեան (CARS) պատասխանատուներուն:

Լեւոն Լաճիկեանի ամերիկեան այցի վերջին կանգառը եղած է Նիւ Եորքի Սրբոց Նահատակաց հայկական եկեղեցին, ուր տեղի  ունեցած է անոր գծանկարներու շնորհանդէսը: Ձեռնարկին ժամանակ հեղինակը  տեղի հայ համայնքին  նուիրած է եկեղեցին պատկերող նկար մը, որմով  մեկնարկած է Սրբոց Նահատակացի հիմնադրման 60-ամեակին նուիրուած հանդիսութիւններու շարքը: