Հայուհիի` Հայկական Փլաւի Բաղադրատոմսն Ամենաճանչցուած Ապրանքանիշն Է ԱՄՆ-ի Մէջ
Փայլածու Քապտանեանի կեանքը ԱՄՆ-ի մէջ շատերուն համար յայտնի է. որպէս 1915 թուականի Հայոց ցեղասպանութիւնը վերապրած հայուհին, անցնելով աքսորի տանջալից ճանապարհով, կը յայտնուի ԱՄՆ, կը վերգատնէ իր ընտանիքը ու կը դառնայ Ամերիկայի ամենայայտնի`«Բրինձ վերմիշելով» բաղադրատոմսի հեղինակը:
Փայլածու Քապտանեանի` մինչեւ 1915 թուականի կեանքի մասին քիչ բան յայտնի է: Ծնած է 1882 թուականին, ստացած է եւրոպական փայլուն կրթութիւն, Ցեղասպանութեան տարիներուն ամուսնուն մահէն ետք իր երեք երեխաները կը յանձնէ Օսմանեան կայսրութենէն փախչող յոյն ընտանիքի մը, իսկ ինք հազարաւոր հայերու հետ կը յայտնուի սուրիական անապատին մէջ:
Փայլածուն դարձաւ այն քիչերէն մէկը, որ յաջողեցաւ անապատէն հասնիլ Հալէպ, ուրկէ եւ արտագաղած էԱմերիկա` իր զաւակները փնտռելու:
Ամբողջ պատմութիւնը, որ տեղի ունեցած է Փայլածոյի հետ հայ ժողովուրդին համար ողբերգական ժամանակաշրջանի մէջ, նկարագրուած է անոր ֆրանսերէն «Արտաքսուածի յուշեր» («Mռmoires D’une Dռportռe», 1919 թուական) գիրքին մէջ, որ հիմք ծառայած է հրէական ծագմամբ լեհ եւ ամերիկացի իրաւաբան, «ցեղասպանութիւն» եզրոյթի հեղինակ եւ Ցեղասպանութեան յանցագործութիւնը կանխարգելելու եւ պատժելու մասին ՄԱԿ-ի պայմանադրութեան հեղինակ Ռաֆայէլ Լեմկինի հետազօտութիւններուն համար:
Գտնելով իր զաւակները` Փայլածուն 1920-ական թուականներուն կը հաստատուի Նիւ Եորքի մէջ, ուր կը սկսի դերձակ աշխատելու ԱՄՆ 32-րդ նախագահ Ֆրանքլին Ռուզվելտի առանձնատան մէջ:
Արդէն 1940-ական թուականներուն Քապտանեան ընտանիքը կը տեղափոխուի Սան Ֆրանսիսքօ (Քալիֆորնիա): Այնտեղ Փայլածուն կը ծանօթանայ իտալա-ամերիկեան ծագմամբ, Տէ Տոմենիկօ ազգանուամբ ճանչցուած ձեռնարկատիրոջ որդիներուն հետ, որ «Golden Grain» մաքարոնեղէնի ընկերութեան սեփանկանատէրն էր:
Փայլածուն, որ այդ ժամանակ արդէն 70 տարեկան էր, իտալացի ընտանիքին սորվեցուց ոչ միայն պատրաստած հայկական խոհանոցի տարբեր կերակրատեսակներ, այլեւ անոնց հետ կիսուեցաւ իր` «հայկական փլաւ վերմիշելով» բաղադրատոմսով, որ «Rice-A-Roni» անունով դարձաւ ԱՄՆ-ի ամենաճչցուած ապրանքանիշը շուկային մէջ:
Քապտանեան մահացած է 1968 թուականին: Աքսորի ճանապարհի մասին անոր գրած օրագիրն այսօր թարգմանուած է աշխարհի շարք մը լեզուներով, իսկ հայկական փլաւի բաղադրատոմսն արդէն 60 տարի կը համարուի ամենանապահանջուածը ԱՄՆ-ի մէջ: